Vermigli, Pietro Martire: PETRI MARTYRIS || VERMILII || Locorum Communium || Theologicorum, ex ipsius diuersis || Opusculis collectorum,|| TOMVS SECVNDVS.|| Cum Tergemino INDICE, [...]. Basel : Perna, Peter, 1581
Content
Front cover
Title page
Dedication
Typographus Ad Lectorem.
Quae In Hoc Volumine Contineantur Tractationes.
1-2 P. Martyris Vermilii Florentini Praestantissimi Theologi, Loci Communes, Sive Tractatus.
1-2 Locus Primus. De Dei Christi Humanitate.
21-22 De Proprietate Naturarum in Christo Locus II.
55-56 De Ubiquitate Locus III.
69-70 De Christi Ascensione In Coelum. Locus IIII.
71-72 De Corporis Christi Loco In Coelo Locus V.
99-100 De Praesentia Corporis Christi Locus VI.
D. Petri Martyris Vermilii Florentini Loci IIII. Defensionem doctrinae veteris & Apostolicae de sacrosancto Eucharistiae Sacramento continentes.
Praefatio Ad Lectorem.
145-146 D. Petri Martyris Vermilii Florentini Analysis Libri de Eucharistia contra Gardinerum.
151-152 Totius Operis Huius In Quatur Locos Distinctio.
153-154 Petri Martyris Defensionis Ad Gardinerum De Eucharistia
153-154 Locus I. In Ordine Praecedentium VII.
153-154 Obiectum I. Christus ascendit ad coelos, sedet ad dextram Dei patris omnipotentis, inde venturus est iudicare vivos & mortuos: ergo secundum humanam naturam, qua ascendit, iam non est in terris, nec erit, ante secundum eius adventum.
197-198 Obiectum II. Pauperes semper habebitis vobiscum, me autem non semper habebitis.
203-204 Obiectum III. Iohannis XVI. Relinquo mundum, & vado ad patrem. At mundum non reliquisset, si per Transubstantiationem esset perpetuò nobiscum.
205-206 Obiectum IIII. Non sunt nisi duo adventus domini, & unica est Ascensio eius in coelum, quantum scripturae meminerunt, ergo non transubstantiatur panis in corpus Christi.
207-208 Obiectum V. Christus daturum se promisit spiritum sanctum ut suum vicarium: quod fieri no[n] oportuit, si quoad humanitatem & divinitatem ipse nobis erat perpetuò adfuturus, ut Transsubstantiatores mentiuntur.
211-212 Obiectum VI. Angelus dixit mulieribus: Iesum quaeritis crucifixum: surrexit non est hic.
211-212 Obiectum VII. De Lazaro dixit Christus: Mortuus est: & gaudeo propter vos, ut credatis: quoniam non eram ibi. Ergo Christus quoad corpus non est simul in multis locis.
189-190 Obiectum VIII. Deus non habitat in templis manu factis, ergo neque Christus habitat vel continentur in pyxide super altari: quando quidem Christus est Deus: & apud Esaiam Deis inquit, Coelum est mihi sedes, no[n] pyxis. & David inquit, Deus noster in coelo, non in pyxide: & Christus docuit nos orare, Pater noster qui es in coelis.
191-192 Obiectum IX. Si quis vobis dixerit, Ecce hic est Christus, aut illic, nolite credere. Ecce praedixi. Si ergo dixerint vobis: Ecce in deserto est, nolite exire: Ecce in penetralibus, nolite credere. Ita Christus nos praemonuit, ut caveamus, neque sinamus persuaderi nobis, Christum, quatenus homo est, esse in pyxide.
195-196 Obiectum X. Negant corpus Christi esse ubique, cum tantum sit ubi sacramentum habetur. At si eodem tempore ac simul possit in viginti locis esse, non repugnabit, quin possit in centum, aut mille, & demum in omnibus locis esse. Unde corpus Christi constituunt infinitum, atque instar divinitatis effusum per omnia.
199-200 Obiectum XI. Fides Ecclesiae est, idem corpus non posse simul esse in diversis locis: ergo corpus Christi, quod unum est atque verè humanum corpus, non potest in coelis & in Eucharistia, quae in terris administratur, esse in eodem tempore.
205-206 Obiectum XII. Contra naturam & rationem est, corpus quantum esse alicubi, & non occupare locum. Sed si ponatur corpus Christi in sacramento realiter, ut dicunt, erit ibi corpus quantum sine occupatione loci. Quod est destruere naturam corporis Christi.
209-210 Obiectum XIII. Sensus huius propositionis, Hoc est corpus meum, vel est literalis, vel tropicus. Sensus literalis, quem quisque sensu communi praeditus, ex forma verborum colligit, est huiusmodi: Panis, quem Christus accepit in manus, est corpus Christi. Quod sanè falsum est. Nam & Dialecti aiunt: Unum disparatum non praedicatur de altero, nisi vel figuratè, vel per significationem: ut Petra est Christus. Ergo verus sensus huius propositionis est tropicus: nimirum, Panis, [...]
289-290 Obiectum XIIII. Quicunque imponit fidei scripturae sensum extraneum, qualem spiritus sanctus non requirit, est haereticus. At sensus horum verborum, Hoc est corpus meum: si statuatur, quasi substantia latens realiter sub iis accidentibus absq[ue] subiecto sit Corpus Christi, vel quod per eorum verborum prolationem substantia panis transeat in corpus Christi, extraneus est, neque à spiritu sancto requiritur: proinde qui sensum hunc defendunt, sunt haeretici.
297-298 Obiectum XV. In verbis domini, Hoc est corpus meum, per pronomen. Hoc, nesciunt quid demonstretur. Nam quidam aiunt demonstrari, quod ante fuit, nempe panem: qui fiet, ut panis materialis sit Corpus Christi. Alii volunt ipsum corpus demonstrari: atque tum propositio significabit: Corpus meum est corpus meum. Alii neque panem, neque corpus demonstrari aiunt: sed individuum vagum, & individuum in genere, ac nescio quid mathematicum. Unde patet, in quae proruant, & quibus augustiis teneantur, [...]
303-304 Obiectum XVI. Si manducare corpus Christi est figurata loquutio, ut Augustinus affirmat, haec etiam, Accipite, manducate, hoc est corpus meum, figurata erit.
307-308 Obiectum XVII. Cum Christus dixit, Hoc est corpus meum, id non ad panem & vinum dixit, sed ad corpus sedens in coena. Unde apparet, per illa verba no[n] fieri conversione[m] panis.
307-308 Obiectum XVIII. In sacramento esse materialem panem ex eo demonstratur, quod Christus accepit panem fregit panem, dedit panem discipulis: cum scriptura dicat Accepit Iesus panem, benedixit & fregit, deditq[ue] fuis discipulis. Et Paulus quinquies meminit panis. Quae cum clara sint & aperta, proprium panem intelligere debemus. Et idèo si angeluse è coela secus evangelizaverit, esto anathema.
311-312 Obiectum XIX. Christus accepit panem, benedixit panem, fregit panem, dedit panem, scripturae testimonio: quia illa quatuor verba tantum unum accusatiuum, panem, regunt. Proinde ut verus panis est, dum accipitur & benedicitur: ita non minus erit eiusde[m] naturae, cum frangitur, & datur. Quapropter Christus panem dedit: alioqui dixisset Evangelista, Christum fregisse corpus, & dedisse corpus.
317-318 Obiectum XX. Hoc poculum est novum Testamentum in meo sanguine. Verba haec per tropum exponenda nemo ambigit. Quare non absurdum erit, & illa, Hoc est corpus meum, cùm circa idem sacramentum versentur, per tropum explicare.
323-324 Obiectum XXI. Si Christus esset corporaliter in sacramento, quotidie pateretur, & sanguis eius quotidie funderetur. Nam Scriptura dicit, Hoc est corpus meum, quod pro vobis traditur: &, Hic est sanguis meus, qui pro vobis effunditur. At corpus eius non quotidie patitur: ergo Christi corpus & sanguis corporaliter non est in sacramento.
325-326 Obiectum XXII. Si verba, Traditur & Funditur, accipiantur ut sonant in consecratione, tum corpus Christi significabitur modò in crucem tradi, & sanguis eius modò effundi, aut mox effundendus. At si haec in praeteritum converti volverint, ut intelligamus corpus olim traditum, sanguinem que olim effusum, id erit figuratè loqui, cùm tempus pro tempore accipiatur. Quare nostrum etiam tropum ferre poterunt, cum suum admitti volunt.
327-328 Obiectum XXIII. Fatemur, corpus Christi hactenus passum: non quòd nunc tradatur in crucem, aut nunc sanguis eius effundatur. At si velint isti sermonem Christi rigidè interpretari, cùm inquit, Hoc est corpus meum, quod pro vobis traditur: oporteret eos dicere, panem fuisse crucifigendum: aut saltem Christum ipsum velatum accidentibus in sacramento. Nam Christus ostendens id, quod habebat in manibus, illud dicebat pro eius tradi, & fundi, iuxta ipsorum interpretatione[m]. [...]
331-332 Obiectum XXIIII. Bibite ex hoc omnes: & biberunt ex eo omnes. Quaero, quid iussit Christus discipulos bibere? Non sanguinem: nam verba h[a]ec sunt ante consecrationem. Ergo non potest aliud esse, quàm vinum.
333-334 Obiectum XXV. Comedere & Bibere corpus & sanguine[m] Christi, in sacris literis accipiu[n]tur spiritualiter, pro eo quod est, Credere. Igitur Dominus in Coena sua, quum iubet nos comedere & bibere, iubet nos credere, & considerare, & mente revolvere, Christum pro nobis mortuum esse, ut nos corpori suo mystico incorporaret.
335-336 Obiectum XXVI. Christus dixit de poculo, Dividite inter vos. At sanguis Christi in Sacramento non potest re ipsa dividi: & verba ea prolata erant à Domino ante consecrationem. Quare Dominus iussit discipulos vinum inter se dividere, ac bibere, quod propinaverat.
337-338 Obiectum XXVII. Chrisuus etiam post consecrationem dixit, Non bibam à modo ex hoc genimine vitis. Sanguis autem Christi non est fructus vitis, neque vini accidentia sine subiecto, sed ipsa vini substantia. Quare Christus & Apostoli in sacra communione verè biberunt vinum.
343-344 Obiectum XXVIII. Dominus iubet hoc fieri in sui memoriam, & mortem suam annuntiari donec veniat. Haec indicant absentiam corporis.
345-346 Obiectum XXIX. Paulus scribit, Qui manducat hunc panem indignè: non autem dicit, Qui manducat corpus Christi indignè.
351-352 Obiectum XXX. Panis, quem frangimus. Paulus hoc dixit de pane vel consecrato, vel non consecrato. Sed panis non consecratus non est corpus Christi. Id ergo dictum est de pane consecrato. Quare sequitur, post consecrationem manere verum panem, qui frangi possit. Talis autem non potest esse corpus Christi. Ergo necesse est, manere panem materialem.
353-354 Obiectum XXXI. Hic est panis qui descendit de coelo: sed corpus Christi non descendit de coelo: Ergo, Hic panis non est corpus Christi.
355-356 Obiectum XXXII. Ea quae citantur ex sexto capite Iohannis, vel pertinent ad hoc sacramentum, vel non pertinent. Si non pertinent, quorsum ea citant adversarii cum à proposito sint aliena ? Sin ad hoc negotium pertinent, cùm ibi tantùm manducatio spiritualis tradatur, qua corpus Christi suscipitur per fidem, quid oportet in Coena aliam novam manducatione[m] carnalem confingi, qua idem rursus accipiatur?
357-358 Obiectum XXXIII. Christus dixit, Ego sum panis vivus, qui de coelo descendi. Sed Papistae dicunt, hoc non sufficere, nisi credamus etiam illum panem insensibilem, qui à pistore evenit, esse Christum.
359-360 Obiectum XXXIIII. In eodem errore Papistae versantur cum Capernaitis. Dicunt enim, se manducare Christum corporaliter & carnaliter. Capernaitae quoq[ue] in mente volvebant nescio quam carnalem manducationem carnis Christi, Sed ab istis carnalibus cogitationibus revocat nos Christus, dicens, verba sua esse spiritum & vitam: carnem autem nihil prodesse. Itaque illis obiecit mentionem ascensionis suae in coelum.
863-364 Obiectum XXXV. Quod si adversarii dicant, se comedere totum Christum indivisum: Capernaitas autem cogitasse, carnem Christi in frustra esse dissecandam, quid rèfert, cùm utrique corporalem & carnalem manducationem somnient? Quid enim interest, sive eum per partes accipias, sive totum simul deglutias?
367-368 Obiectum XXXVI. Fingunt adversarii, sub Sacramento panis sanguinem quoque contineri, per concomitantiam: & isto suo commento fenestram aperiunt multis dogmatibus suppositiis. Nullum enim est dogma, cui non possunt infinita annecti per concomitantiam. Et sequeretur, Omnes sanctos adesse huic Sacramento per concomitantiam. Semper enim sequuntur agnum, quocunque iverit.
371-372 Obiectum XXXVII. Christus dixit, Volo, ut ubi ego sum, & minister meus sit. Ergo si Christus sit in sacramento, ibi etiam sunt omnes lancti, & ministri Dei: & Transubstantiatio ponenda est in omnes sanctos, quemadmodum in corpus Christi.
373-374 Obiectum XXXIIX. Nec scriptura ulla, vec ullus doctor catholicae fidei unquam docuit, Christum debere honorari hic in terris cum candelis, & genuflexione: Ergo si non est taliter adorandus, non est hîc realiter praefens.
387-388 Obiectum XXXIX. Papistae veri Antichristi sunt, qui populum simplicem deceperunt, eos ad horribilem idololatriam inducendo, ut adorent res visibiles suis manibus factas, persua dentes creaturam esse creatorem. [...]
391-392 Obiectum XL. Honorius decrevit hostiam, cùm elavatur, & circumfertur, debere adorari. Apparet ergo hanc adorationem, veteribus fuisse incognitam.
393-394 Obiectum XLI. Dicunt, hostiam non ex eo praecipuè esse adorandam, quod sit corpus Christi, sed quod in se absconditè contineat corpus Christi. Ergo, cùm Trinitas ipsa increata, quae longè est perfectior, quàm hoc corpus, magis sit in qualibet creatura, [...]
395-396 Obiectum XLII. Hoc etiam errore impeditur frequentia Communionis. Multi enim cùm persuaserint sibi, Christum realiter esse in Eucharistia, satis id sibi esse putant, si eant ad templa, atq[ue] ibi contemplentur, adorent, invocent, candelas accedant. [...]
397-398 Obiectum XLIII. Si corpus Christi sit realiter in Eucharistia, necesse est, ut à nobis vel animo vel corpore percipiatur. Animo non percipitur: nihil enim corporale in eum ingreditur. [...]
401-402 Obiectum XLIIII. Si corpus Christi realiter & corporaliter praefens adsit in Eucharistia, Papistaru[m] sacrificium desinet. Nam Paulus ait, Mortem domini annunciabitis donec veniat. [...]
403-404 Obiectum XLV. Missa caret verbo Dei: imò etiam illud inhonorat, & Christi institutionem destruit. Quare non est credibile, corpus Christi in ea adesse, videlicet, ut tractetur, & ostendatur.
405-406 Obiectum XLVI. Veteres in celebratione Coenae soliti sunt dicere, Sursum corda, volentes hominum animos in coelum ferri, non autem affixos manere elementis externis. [...]
409-410 Obiectum XLVII. Christus portavit se quodammodo in manibus suis, ut ait Augustinus: ergo se reipsa, & verè non portavit.
413-414 Obiectum XLVIII. Corpus Christi est in coelo: corpus Christi est in sacramento Eucharistiae. Ergo sacramentum Eucharistiae est in coelo.
417-418 Obiectum XLIX. Christus volvit Eucharistiam seorsim esse duarum partium: corporis videlicet sui, ac sanguinis. Sed haec duo in corpore Christi reali, atque carnali separari, ac dividi non possunt. [...]
417-418 Obiectum L. Papistae dicunt, vi verborum Christi effici, ut in Eucharistia sit reale corpus Christi. Sed si esset tanta vis illorum verborum, id efficerent etiam abs quovis pronuntiata, sive à laico, sive à muliere: [...]
423-424 Obiectum LI. Corpus Christi quod frangebatur in cruce, est satisfactio pro peccatis totius mundi. Sacramentum Eucharistiae non est satisfactio pro peccatis totius mundi: ergo sacramentu[m] Eucharistiae no[n] est corpus Christi, quod frangebatur in cruce.
425-426 Obiectum LII. Realis ista praesentia corporis Christi nihil adfert utilitatis, quod è spirituali praesentia habere non possimus. Nam Dominus in 6. Ioan. edentibus carnem suam promittit vitam aeternam: [...]
427-428 Obiectum LIII. Corpus Christi multis profuit ante institutionem huius sacramenti. At sacramentum Eucharistiae prodest tantùm recipientibus. Ergo Eucharistiae sacramentum non est corpus Christi.
429-430 Obiectum LIIII. Veteres in Ecclesia Patres, calices habueru[n]t ex ligno & vitro. Lignum verò Christi sanguinem facilè imbibisset: vitrum autum, cùm sit ita fragile, sanguinem Domini facilè effudisset.
433-434 Obiectum LV. Veteres Eucharistiae Sacramentum pueris in manus daba[n]t, ut illud deferrent domum. Quare vel nimium erant in ea re negligentes, vel corpus Christi substantialiter in eo esse non credebant.
437-438 Obiectum LVI. Ea est natura Sacramenti, ut res significata ab eo absit, etsi signu[m] interim gerat nomen rei significatae: quemadmodum videre licet in omnibus sacramentis cum Veteris, tum etiam Novi testamenti. [...]
439-440 Obiectum LVII. LVIII. LIX. Ista tria malvi coniungere, [quam] ad singula respondere: quoniam idem contine[n]t argume[n]tu[m].
447-448 Obiectum LX. Praesentia realis & corporalis carnis Christi, non est ad salutem necessaria: nam ad eam nullum momentum habet. Ergo non est credenda.
447-448 Obiectum LXI. In tota scripura nihil invenitur credendum tam contrarium sensibus, ut eoru[m] experientia affirmet, quippiam esse, cuius contrariu[m] doceat fides. Si autem Transubstantiatio sit, aliquid sensus affirmant, cuius contrariu[m] docet fides. [...]
449-450 Obiectum LXII. In mysterio Incarnationis vehementer mirata est Beata Virgo, & interrogavit, quomodò id fieret. Sed ista mutatio panis in corpus Christi, nihil cedit magnitudine mysterio Incarnationis. [...]
471-472 Obiectum LXIII. Articuli fidei, etsi sint supra sensus externos: credimus enim ea, quae non videmus, quaeque nullo alio sensu percipimus: illi tamen eiusmodi sunt, ut cum externis sensibus non ita pugnet, ut in illis rebus, [...]
473-474 Obiectum LXIIII. Sensus non decipiuntur circa substantiam visibilem. Sensus autem iudicant, in Eucharistia unum solum corpus esse, nimirum panem. Non ergo corpus Christi in ea est, sed tantùm panis.
477-478 Obiectum LXV. Papistae dicunt, Accidentia panis & vini pendula esse in aere sine aliqua subiecta substantia, qua possint sustineri. Quid autem stultius quàm hoc, aut absurdius dici potest?
477-478 Obiectum LXVI. Panis & vinum Eucharistiae alunt corpora nostra. Ea autem est ratio alimenti, ut in eius naturam convertatur quod nutritur. Quare statuendum est, vel corpus Christi & ista accidentia converti in substantiam humani corporis, vel in Eucharistia manere substantiam panis & vini.
479-480 Obiectum LXVII. Docent historiae, Victorem Papam veneno hausto è calice, periisse: Henrichum quoque Imperatorem veneno in pane Eucharistiae sumpto, fuisse extinctum. [...]
481-482 Obiectum LXVIII. & LXIX. Reliquae Sacramenti olim igne comburebantur, quemadmodum Origines testatur in Leviticum. Atqui impium fuisset, si quis Deum suum ita tractasset, & tanquam haereticum in ignem coniecisset. [...]
483-484 Obiectum LXX. Natura abhorret vacuum. At si panis & vinum non maneant in sacramento, necesse est locum illum, in quo illa prius fuerant, cùm nulla substantia compleatur, manere vacuum. Ergo transubstantiatio pugnat cum natura.
485-486 Obiectum LXXI Et LXXII. Cum ex Eucharistia procreentur vermes, nutriantur sorices & canes, fit generatio sine corruptione: & rursus corruptio sine generatione: quae principiis naturae, ac rationis adversantur. [...]
487-488 Obiectum LXXIII. Vinum diutuis asservatum post consecrationem vertitur in acetum, & panis, ut experientia probamus, sit mucidus. At neque corpus Christi, neque sanguis, neque accidentia fieri possunt acetum, aut converti in mucorem. [...]
489-490 Obiectum LXXIIII. Papistae dicunt, substantiam corporis Christi esse in sacramento realiter, corporaliter, naturaliter, sine omnibus suis accidentibus. Atque ita statuunt accidentia sine substantiis: & substantias corporeas, & creatas absque accidentibus.
489-490 Obiectum LXXV. Christus communicavit cum discipulis. Ergo si vera sunt, quae Papistae dicunt, ipse se ipsum manducavit: & respectu eiusdem simul fuit & agens, & patie[n]s. Quod certè fieri non potuit.
491-492 Obiectum LXXVI. Si panis, quem Christus dedit discipulis, fuisset transubstantiatus in eius corpus, idem fuisset corpus & gestans, & gestatum: idemque agens & patiens, pro codem tempore, & respectu eiusdem: quod, ut dictum est, fieri non potest.
493-494 Obiectum LXXVII. Si totum corpus Christi concludatur in minimo pane, & in quavis eius minima particula, necesse est illud exui, ac spoliari & quantitate sua & situ, & distantia partium. At sacrilegium esset, naturam corporis Christi ita confundere, & expoliare suis proprietatibus.
493-494 Obiectum LXXVIII. Si corpus Christi, ut isti dicunt, adest realiter, aut adest cum tota sua quantitate, & integra statura, aut non: si ita, tum tam parvo pane concludi non potest: si non, tum suis proprietatibus expoliatur. [...]
495-496 Obiectum LXXIX. Si Christus dedit corpus suum realiter in Coena, necesse est, illud vel passibile fuisse, vel impassibile. Non autem potuit esse passibile: tale enim corpus non potuisset in frustulis panis contineri. [...]
497-498 Obiectum LXXX. Passibile & Impassibile ita opponuntur, ut non possint simul & semel esse in eodem subiecto. Quare si haec duo opposita ponantur in corpore Christi, non amplius erit unum corpus, sed geminum: [...]
499-500 Obiectum LXXXI. Christus dedit tale corpus, quale habuit: des habuit corpus Passibile: ergo dedit corpus passibile. Atque ita prius passus est, dum edentium dentibus laceraretur, quàm affigeretur cruci.
501-502 Obiectum LXXXII. Veteres eadem nobiscum habuerunt sacramenta. Paulus enim ait, illos eandem escam nobiscum comedisse. Illi autem non habuerunt, nec etiam habere potuerunt istam realem praesentiam. [...]
503-504 Obiectum LXXXIII. Consecratio est separatio rei profanae ad spiritualem & divinum usum. Ideò panis dicitur consecrari, quòd separetur à profano usu ad figurandum & repraesentandum corpus Christi, & spiritualem per Christum nutritionem. [...]
513-514 Obiectum LXXXIV. Papistae nesciunt, quibus verbis Consecratio illa sua fiat. Nam Scotus, & Innocentius III. dicunt, Consecrationem esse in verbo, Benedixit. Alii dicu[n]t, eam positam esse in iis verbis, lube haec perferri: alii in iis, Hoc est corpus meum. [...]
515-516 Obiectum LXXXV. LXXXVI. LXXXVII. Si Papistica doctrina vera esset. Deus Ecclesiam suam idololatriae pericolo oblecisset. Multa enim possunt evenire, quae sacerdotis consecrationem impediant.
523-524 Obiectum LXXXVIII. Quod intrat in os, in ventrem vadit, & in secessum mittitur: Sed corpus Christi non abit in secessum: ergo, non intrat in os. Vel ita: Eucharistia vadit in ventrem, & in secessum emittitur: quod experientia docet. [...]
541-542 Obiectum LXXXIX. Christus est spiritualis cibus, spiritualiter editur, spirituali nostri parte digeritur, & vitam dat spiritualem. Ergo non comeditur, deglutitur, digeritur, nostris dentibus, lingua, gutture, & ventre, carnaliter, naturaliter, & sensibiliter.
553-554 Obiectum XC. Nullum est discrimen inter spiritualem manducationem, quae describitur in sexto Iohannis, & illam quam Dominus instituit in ultima Coena: nisi quòd illi doctrinae & promissioni, quam tradiderat, in Coena adiecit etiam symbola. [...]
553-554 Obiectum XCI. Christus in Eucharistia instituit sacramentum: Ergo, omnia ibi intelligenda sunt sacramentaliter, nihil autem realiter. Nec plus addendum est, quàm sacramentalis ratio postulet.
555-556 Obiectum XCII. Non est remissio peccatorum, nisi per fidem. Papistae autem reali manducationi corporis Christi attribuunt remissionem peccatorum: Ergo eam tribuunt operi operato, non fidei.
559-560 Obiectum XCIII. Hoc est manducare carnem Christi, & bibere eius sanguinem, in Christo manere, & Christum manentem in se habere. At haec manducatio tantùm spiritualis est. Ergo, corporalis manducatio carnis Christi nulla est. [...]
561-562 Obiectum XCIIII. Ex opinione ista adversariorum sequeretur, tam impios, quàm pios verè comedere corpus Christi. Id autem falsum est. Christi enim corpus divelli non potest ab eius spiritu. [...]
589-590 Obiectum XCV. Ut diabolus est cibus impiorum, quos nutrit imni iniquitatate ad damnationem: ita Christus est verus cibus vivorum membrorum sui corporis, quos nutrit ad vitam aeternam.
591-592 Obiectum XCVI. Quaero, utrum peccator impoenitens sumens sacramentum habeat in se corpus Christi nec ne? Si negas, habeo propositum: videlicet, malos, etsi accipiant sacramentum corporis Christi, ipsum tamen eius corpus non sumere. [...]
593-594 Obiectum XCVII. Adversarii nostri mirisici sunt praestigiatores, qui efficere possint, certis conceptis verbis, & Deum, & diabolum simul versari in eodem homine: & eundem simul & templum Dei esse, & templum diaboli. [...]
593-594 Obiectum XCVIII. Sensus, & ratio no[n] pertingunt ad corpus Christi. Illud enim sola fide percipitur. Impii autem non habent fidem: ergo nihil habere possunt nisi symbola.
595-596 Obiectum XCIX. Quicquid dominus instituit, id fecit ut nobis esset salutare. Sed carnalis manducatio impiis non facit ad salutem: Ergo Christi eam non instituit.
595-596 Obiectum C. Quod impii comedunt in Sacramento corporaliter, non debet dici corpus Christi, nisi velis nomen rei tribuere symbolo. Ergo corporalis Manducatio carnis Christi in Sacramento nulla est.
597-598 Obiectum CI. Christus ait: Qui manducat meam carnem, & bibit meum sanguinem, in me manet, & ego in eo: & habet vitam aeternam. At impii non manent in Christo, nec Christus in illis, nec habent vitam aeternam: Ergo non manducant carnem Christi, nec bibunt eius sanguinem.
599-600 Obiectum CII. Caro Christi semper est vivisica, dans vitam omnibus eam sumentibus, & curans naturae nostrae morbos. Ergo ea non comeditur ab impiis: nisi adversarii nostri velint eam sua dignitate spoliare.
599-600 Obiectum CIII. Si Transubstantiatio intelligatur, fide, oportet eam doceri ex verbo Dei. At eam verbum Dei non agnoscit. Ergo, apprehendi non potest fide.
607-608 Obiectum CIIII. Augustinus ait, Accedit verbum ad elementum, & fit Sacramentum. Non autem dicit, Tollatur elementum. Est ergo contra naturam Sacramenti, ut altera eius pars auferatur.
607-608 Obiectum CV. Omnia Sacramenta constant materia, & forma. Forma est verbum Dei. Materia est elementu[m], ad quod accedit verbum. Ita panis est elementu[m]: in hoc Sacramento. [...]
611-612 Obiectum CVI. Natura, & definitio accidentium est, esse in subiecto: ut, si non sint in aliquo subiecto, non sint omninò . Ergo, cum accidentia panis & vini maneant, ea quoque manere est necesse. Ita nulla erit Transubstantiatio.
613-614 Obiectum CVII. Solent dicere, corpus & sanguine[m] Christi velari accidentib. ne videamur vesci crudis earnib. Sed si vera dicu[n]t, haec ratio nihil prohiber, quò min[us] vescamur crudis carnib. Quomodò [e]n[im] coquantur, neque per eos, neq[ue] per scripturas ratio redditur.
613-614 Obiectum CVIII. In corpore, quod pro nobis tradebatur, no[n] erant accide[n]tia panis: Sed in sacramento sunt accidentia panis: Ergo, Sacramentum non est corpus Christi.
615-616 Obiectum CXI. Si panis mutatur, & fit corpus Christi, certè generatur. At non generatur. Ergo non mutatur in corpus Christi.
617-618 Obiectum CX. Sacerdotes, inquiunt adversarii, conficiunt id, quod in Coena domini comeditur, & bibitur: idq[ue] aiunt esse Christu[m] Deum, & hominem. Ergo sacerdotes Papistici conficiunt Deum, & hominem. O blasphemias.
617-618 Obiectum CXI. Corpus Christi crucifixum non erat factum ex pane: sed corpus quod sumitur in coena, fit ex pane, ut adversarii nostri dicunt. Ergo, corpus, quod sumitur in coena, non est idem, quod fuit crucifixum.
619-620 Obiectum CXII. Si corpus Christi cucifixum non sit factum ex pane: & corpus Christi crucifixum idem fuit cum eo, quod sumebatur in coena: sequitur, corpus Christi, q quod sumebatur in coena, non fuisse factum ex pane.
619-620 Obiectum CXIII. Si corpus Christi, quod sumitur in Coena, sit idem cu[m] eo; quod crucifigebatur: & illud corpus, quod sumitur in Coena, factum sit ex pane: necesse est, corpus Christi, quod crucifigebatur, factum fuisse ex pane.
621-622 Obiectum CXIIII. Si corpus Christi in sacramento fit ex substantia panis & vini, & idem corpus conceptum fuerit in utero Virginis: necesse est, ut corpus Christi in utero Virginis factum fuerit ex pane & vino.
623-624 Obiectum CXV. Corpus Christi in utero virginis non erat factum ex pane & vino: sed Corpus Christi in Sacramento fit ex pane & vino: Ergo corpus Christi in Sacramento non est idem, quod conceptum est utero virginis.
625-626 Obiectum CXVI. Christus natus ex utero Virginis secundum corpus, & ex nulla alia substantia factus est, quàm ex substantia matris. Sed corpus Christi in Eucharistia factum est ex alia substantia, nimirum, ex pane: Ergo, est alterum corpus Christi non autem idem, & unum.
625-626 Obiectum CXVII. Sacramentum est Transubstantiatio: sed id, quod accipimus in Coena, est sacramentum. Ergo id, quod sumimus in Coena, non transubstantiatur.
625-626 Obiectum CXVIII. Si Accidentia panis manere unà possunt cum corpore Christi, cur non potest etiam substantia? Quid enim dignitatis, aut privilegii habent accidentia, quod substa[n]tiae non possit convenire? Certè substantia creatura dignior est, quàm accidentia.
627-628 Obiectum CXIX. Christus vocavit panem corpus suum, quòd corpus illius repraesentet, non quòd sit in ipsum realiter, aut in eius corpus transubstantietur.
631-632 Obiectum CXX. Si Christus no[n] annihilet panem, ut aiunt adversarii, sed ex eo faciat corpus suu[m], coniungit sibi panem in unitate & naturae, & personae. At hoc est, Christum impanari, & invinari. Sed ea coniunctio est multò arctior, quàm incarnatio. [...]
631-632 Obiectum CXXI. Transubstantiatores aperiunt fenestram haeresi Marcionis. Videtur [e]n[im] inquiunt, panis, cum panis non sit. Quod idem Marcion dicere solebat de carne, & corpore Christi: ea videlicet non revera fuisse, sed tantùm apparuisse.
635-636 Obiectum CXXII. Dant etiam Papistae nonnullam occasionem, ut revocetur haeresis illorum qui dicebant, Christum non fuisse crucifixum, sed eius loco Simonem Cyrenaeum: etsi oculis populi astantis Christus visus fuerit crucifigi.
637-638 Obiectum CXXIII. Christus probavit à sensibus, se non esse phantasma, sed veru[m] habere corpus, cum diceret, Palpate, & videte: & proprium se corpus recepisse ostendit ex figuris clavoru[m]. [...]
639-640 Obiectum CXXIIII. Quemadmodum in Sacramento baptismi confertur spiritus sanctus, ut omnes confitemur, nec tamen quisquam dicet aquam eam transubstantiari: ita in Eucharistia etsi communicantibus detur corpus Christi, tamen non est necesse, ut panis transubstantietur.
641-642 Obiectum CXXV. Si ulla sit per Consecrationem conversio panis in corpus Christi, ea est vel ante prolationem illorum verborum, vel post, vel simul. Si post, tum illa propositio pro tempore prolationis esset falsa: [...]
645-646 Obiectum CXXVI. Dicunt conversionem panis in corpus Christi fieri in ultimo instanti prolationis horum verborum (Hoc est corpus meum) Ergo haec syllaba, Um, quae in recitatione est ultima, totam vim habet, & virtutem mutandi, & deificandi panem. O' praestigias, & mera incantamenta.
647-648 Obiectum CXXVII. Transubstantiatio venit Roma: ea est synagoga Satanae. Ergo abiicienda est ut error abdominabilis: non amplectenda, ut veritas. Scholastici enim aiunt, id tenendum esse in Sacramentis, quod tenet Ecclesia Romana, etiamsi verba Christi facilius, verius, & convenientius scripturae exponi possint.
649-650 Obiectum CXXVIII. Innocentius tertius, primus invenit & decrevit Transubstanttiaionem in Concilio Lateranensi: Ergo ea doctrina est Papistica, non autem Catholica. Inaudita enim fuit omnibus Patribus, qui vixerunt ante istum Innocentium.
651-652 Obiectum CXXIX. Patres argumentabantur, Christum fuisse verum hominem, ex eo, quòd esurierit, dormierit, passus fuerit. Similiter licet nobis colligere de pane. Eadem est figura, idem sapor, idem color, quem convenit esse panis. Est ergo re vera substantia panis. Alioqui haeretici dicere potuissent, famem, somnum, passionem potuisse habere locum in Christo, quamuis abesset illorum substantia, videlicet natura humana.
653-654 Obiectum CXXX. Patres probant, esse in Christo duas perfectas naturas, per simile ductum ab Eucharistia. Ergo licebit nobis ita argumentari. Sicut in Christo sunt duae naturae non mutatae, sed distinctae sine alterutrius confusione: ita in Eucharistia sunt duae naturae, panis videlicet, & corpus Christi, distinctae, non autem unius in alteram permutatione confusae.
665-666 Obiectum CXXXI. Per Transubstantiationem impeditur praecipuus finis Eucharistiae, videlicet commemoratio mortis Christi, & Christi ipsius. Hic enim tota mens atque omnis animus istorum occupatur. Et sacrifici cùm ad communionem venitur, aliis omnibus praeteritis, hoc unum urgent.
667-668 Obiectum CXXXII. Ex Transubstantiatione aliud etiam falsum dogma nascitur: videlicet, post usum sacramentorum adhuc in reliquiis corpus Christi realiter contineri. Id autem falsum esse, ostenditur ex aliorum sacramentorum collatione: ea enim omnia consistunt in actione: post quam sacramenta esse desinunt. Quare idem dicendum est de Eucharistia.
671-672 Obiectum CXXXIII. Panis in veteri Testamento erat figura huius sacramentalis panis: ut panis Melchisedech, & panis propositionis: & illud Hieremiae Mittamus lignum in panem eius. At adversarii hunc panem sacramentalem auferunt, & figuram tantum relinquunt. Statuunt ergo figuram figurae (nimirum accidentia, ut figuras panis subducti, qui est figura corporis Christi.) Sic enim intelligo eos relinquere figuram figurae, ut nihil subsistat solidi.
673-674 Obiectum CXXXIV. Eodem modo se habet fractio panis ad passionem Christi, quo se habet panis ad corpus Christi. Fractio enm est symbolum passionis, ut panis corporis. At fractio non mutatur in passionem, ita, ut illam verè ac realiter praesentem faciat. Ergo nec panis ita mutatur in corpus, ut illud realiter, & carnaliter efficiat praesens.
677-678 Obiectum CXXXV. Qui tollunt ex Eucharistia nutritionem corporis nostri, quae sit per verum panem, iidem auferunt rationem sacramenti. Nam, ut corpus Christi palcit animum: ita panis pascit corpus. Qui igitur grana, & granorum compositionem auferunt, nutritionemque tollunt, & substantiam panis, meo iudicio sunt Sacramentarii: qui rationem, & [...] sacramenti auferunt.
681-682 Obiectum CXXXVI. Eucharistia est sacramentum non tantùm corporis Christi, sed etiam corporis mystici. Unde Paulus ait, Unus panis, unum corpus multi sumus. Sed panis non transubstantiatur in corpus Christi mysticum. Ergo, nec in corpus Christi verum. Nam utriusq[ue] corporis ex [a]equo pr[a]edicatur esse sacramentu[m].
683-684 Obiectum CXXXVII. Eucharistia instituitur in pane & vino, ut significetur nobis spirituale nutrimentum ex corpore & sanguine Christi. At si corporale illud nutrimentum sit fictitium, spirituale quoque erit fictitium, & expers veritatis.
685-686 Obiectum CXXXVIII. Homines, cùm tinguntur, deponunt veterem hominem, & rursus generantur: nec tamen in illis ulla fingitur Transubstantiatio. Quòd si dicant illam novam generationem esse spiritualem, cur idem nolunt fieri in Eucharistia? & curad spiritualem manducationem omnia non traducunt?
685-686 Obiectum CXXXIX. Ut nos mutamur in Christum, ita panis mutatur in corpus Christi. Sed nos non transubstantiamur in Christum: Ergo nec panis in corpus Christi.
687-688 Obiectum CXL. In omni sacramento ponenda est analogia signorum ad res, quae significantur. Ut in hoc sacramento confectio ex multis granis, significat corpus Christi mysticum: & operatio panis in alendo, & confirmando, sustentando, significat fructum veri corporis domini. Sed nisi maneat natura, & substantia panis, ea analogia tollitur: non enim potest tribui accidentibus. Ergo, non est ponenda Transubstantiatio.
689-690 Obiectum CXLI. Maior est coniunctio corporis Christi cum iis, qui communicant, quàm cum symbolis. Ea enim coniunctio propter istam inventa est. Quare cùm in Communicantibus nulla necessaria sit Transubstantiatio: ea multo minus erit necessaria in symbolis.
691-692 Obiectum CXLII. Papistae nesciunt, quid fiat de corpore Christi, postquam sumatur in coena domini, aut postquam corrupta sint accidentia. Quidam illorum dicunt, illud avolare in coelum: quod alienum est. Ibi enim & fuit anteà, & semper est. Non aute[m] audent dicere, illud corrumpi, aut mutari in substantiam nostrorum corporum, aut animarum etiam nostrarum. Ergo, quid de eo fiant, prorsus nesciunt. Quare praesentia huiusmodi corporalis non est ponenda.
693-694 Obiectum CXLIII. Corpus Christi est unique: Ergo, est in sacramento tam ante Consecrationem, quàm posteà: itaque nulla sit mutatio panis post Consecrationem: no[n] magis, quàm anteà. Antecedens ita probatur: Divinitas & humanitas Christi inseparabiliter sunt coniunctae: sed divinitas est ubique: ergo humanitas est ubique.
695-696 Obiectum CXLIIII. Tempus humilitatis, & demissionis Christi transiit. Ergo non oportuit illum per Transubstantiationem se dimittere, quod attinet ad corpus, in fauces & in ventriculum Communicantium. Quod, etsi inde non laedatur, parum tamen decet, corpus domini tam diu sub accidentibus detineri, quoad illa fuerint dissoluta, & corpus tanquam liberum à carcere in coelum avolet.
697-698 Obiectum CXLV. Hoc Sacramentum, ut isti dicunt, est vere corpus Christi. Iste panis est hoc Sacramentum: ergo, iste panis est verè corpus Christi. Tum ulterius: iste panis est corpus Christi: ergo iste panis est, & panis manet: & ita simul est panis & corpus Christi.
699-700 Obiectum CXLVI. Deus non destruit naturam impeccabilem, nec confundit notitiam naturaliter nobis datam: nisi subsit maior utilitas, & maior probabilitas. Ergo cum panis nihil peccaverit, non destruitur à Deo.
699-700 Obiectum CXLVII. Transubstantiatores ea, quae Deus creavit, statim destruunt: quia materiam primam, quam Deus ordinavit esse perpetuam, destruunt: & ex eo nihil innovant, aut producunt in mundo, praeter hoc, quod mentiuntur, se facere inaudita mirabilia: quae Deus procul dubio non potest: & sicut fingunt, faciunt novum mundum.
701-702 Obiectum CXLVIII. Quamvis Christus vocatus fuerit homo austerus à servo pigro, nunquam tamen tam serverè alicui significabili maledixit, quin, ut eius substantia remanserit: ut in ficu Matthaei 16. Isti in Consecratione suae hostiae benedicunt panem & vinum in nihilum, & benedictione sua destruunt creaturam Dei. Sed laudemus Iesum Christum, quòd author huius mendacii non sit ille, qui dixit, & facta sunt: sed ille potius mendax, qui dixit, & destructa sunt.
703-704 Obiectum CXLIX. Obiicitur ex Ignatio ad Philadelphienses: Rogo vos, ut instetis uni fidei, uni pr[a]edicationi, una gratiaru[m] actione ute[n]tes. Una est caro domini Iesu, & unus eius sanguis, qui pro nobis effusus est: unus etiam panis pro omnibus co[n]fractus, & unus calix totius Ecclesiae. Hic vide, remanere panem, qui frangatur.
705-706 Obiectum CL. Ex Dionysio de Ecclesiastica Hierarchia cap. 3. habetur: Po[n]tifex apertum panem & individuum aperit, & in frusta concîdit. Panis ergo manet, siquidem aperitur, & conciditur.
705-706 Obiectum CLI. Iustinus in Apologia 2. ita scribit: Panis, aqua, & vinum in hoc sacramento non sunt sumenda, ut caeteri cibi, & potus communes: sed sunt cibi ordinati ad hoc ut gratias agamus Deo: & ideò vocatur Eucharistia. Vocantur etiam corpus & sanguis Christi eò quod fas sit nemini ex illis comedere, & bibere, nisi qui profiteatur Christum, & vivat secundum Christum. Et tamen idem cibus & potus, ait ille, mutatur in carnem & sanguinem nostru[m], & nutrit corpora nostra. [...]
711-712 Obiectum CLVII. Obiicitur ex Irenaeo adversus Valentinianos lib. 4. cap. 34. Panis, inquit, terrenus accepta vocatione à verbo Dei, non amplius est communis panis: sed efficitur Eucharistia, quae constat ex duabus rebus, terrena, & coelesti. Primum Irenaeus non negat, Eucharistiam esse panem: nisi quis fortè panem communem esse velit. Deinde addit, eam constare ex duabus rebus: quarum altera sit terrena, ut est panis: altero vero coelestis, ut est corpus Christi. [...]
715-716 Obiectum CLIII. Obiicitur ex Iranaeo eodem loco: Quid intelligitur per coelestem rem, nisi sanctificatio, quae venit per invocationem nominis Dei? Et quid per terrenam rem quae venit ex terra, nisi verus panis? quia etiam, ut ait Irenaeus, ita nutrit corpora nostra communis panis
719-720 Obiectum CLIV. Rursus obiicitur ex Irenaeo: Quomodo iustè dominus, si alterius patris existit, huius conditionis, quae est secundum nos, accipiens panem suum corpus confitebatur: & temperamentum calicis suum sanguinem confirmavit? lib 4. cap. 57. Irenaeus hic planè ostendit, dominum, cum accepisset panem, confessum esse, illum esse corpus suum: & vinum mixtum in calice esse sanguinem suum.
719-720 Obiectum CLV. Rursus obiicitur ex Irenaeo lib. 5. Quando ergo mistus calix, & fractus panis percipit verum Dei, sit Eucharistia corporis & sanguinis Christi: ex quibus augetur, & consistit carnis nostrae substantia. Ex hoc loco apparet, Christum cum accepisset panem vere materialem, appellasse illum corpus suum, cum diceret, Hoc est corpus meum. & vinum etiam, quo nutrimur, eum appellasse sanguinem suum.
721-722 Obiectum CLVI. Obiicitur praeterea ex Irenaeo lib. 4. capit. 32. Eum, qui est ex creatura, panem accepit, & gratias egit dicens: Hoc est corpus meum: & calicem similiter, qui est ex ea creatura, quae est secundum nos, suum sanguinem confessus est, & Novi Testamenti novam docuit oblationem. Hin apparet, creaturam panis dictam esse corpus Christi.
723-724 Obiectum CLVII. Rursus obiicitur ex Irenaeo lib. 4. cap. 34. Quomodo, inquit, constabit eis, eum panem, in quo gratiae actae sunt, esse corpus Domini sui & calicem sanguinem eius, si non ipsum fabricatoris mundi filium esse dicant? Hic quoque vocat panem corpus Christi.
725-726 Obiectum CLVIII. Obiicitur ex Irenaeo, libro de Marco quodam impostore, qui in hoc sacramento Eucharistiae mirificè illudebat hominibus simplicibus. Immutabat enim colorem vini, ut prorsus videretur esse cruor. Et vinum ipsum ita augebat pr[a]estigiis suis, ut magnum poculum impleret de parvo cyatho, & ita impleret, ut redundaret. Ex hac impostura satis liquet, illa miracula, quae iactantur à multis, non confirmare errorem istum de reali praesentia, sed esse meras pr[a]estigias.
727-728 Obiectum CLIX. Obiicitur ex Tertulliano adversus Iudaeos. Sic, inquit, Christus revelavit panem corpus suum appellans, cuius retrò corpus in panem prophetes nunciavit. Hic vides, Christum vocasse panem corpus suum.
729-730 Obiectum CLX. Obiicitur es Tertulliano libro primo contra Marcionem. Ait ille, Deum non abiecisse panem creaturam suam. Illo enim cum repraesentasse corpus suum. Hic animadverte poni repraesentationem corporis Christi, non autem veram praesentiam.
733-734 Obiectum CLXI. Obiicitur ex eodem Tertulliano libro quarto contra Marcionem. Acceptum panem & distributum discipulis, corpus suum illum fecit, Hoc est corpus meum dicendo, hoc est figura corporis mei. Figura autem non esset, nisi veritatis esset corpus.
735-736 Obiectum CLXII. Obiicitur Origenes ex homilia quadam in Numer. Bibere, inquit, dicimur sanguinem Christi, non solùm in ritu Sacramentorum, sed etiam eùm sermones eius recipimus.
737-738 Obiectum CLXIII. Obiicitur ex eodem in Matthaeum cap. 26. Panis iste, quem Deus Verbum corpus suum esse fatetur, verbum est nutritorium animorum.
739-740 Obiectum CLXIIII. Obiicitur ex eodem in Levit. homil. 7. Est, inquit, & in Evangeliis litera, quae occídit: non solùm in Veteri Testamento. Si enim secundùm literam sequaris illud, quod dictum est, Nisi manducaveritis carnem filii hominis, non habebitis vitam in vobis: litera illa occídit.
739-740 Obiectum CLXV. Obiicitur ex Origene eodem libro homil. 9. Non haereas in sanguine carnis, sed disce potius sanguinem verbi: & audi ipsum tibi dicentem, Quia hic sanguis meus est, qui pro vobis effunditur.
741-742 Obiectum CLXVI. Obiicitur ex eodem capite decimoquinto in Matthaeum. Panis sanctificatus iuxta id, quod habet materiale, in ventrem abit, & in seccessum eiicitur. Ista autem nefas est de Christi corpore cogitare.
741-742 Obiectum CLXVII. Obiicitur ex Origene eodem loco. Nec marteria, inquit, panis, sed super eum dictus sermo est, qui prodest non indignè Domino comedenti illum.
743-744 Obiectum CLXVIII. Obiicitur ex eodem Origene contra Celsum lib. 8. Uni, inquit, pro collatis in nos beneficiis gratias diximus, oblatis panibus vescimur.
745-746 Obiectum CLXIX. Obiicitur ex Origene in Matthaeu[m] cap. 15. impios non comedere corpus Christi, quòd illud vivificum sit, quodque, qui illud manducat, in ipso manet.
747-748 Obiectum CLXX. Obiicitur ex Cypriano epistola 6. Libri primi ad Magnum, Dominus de multorum granorum adunatione congestum corpus suum panem vocat: & vinum suum sanguinem de botris, atque acinis pluribus expressum.
749-750 Obiectum CLXXI. Idem Cyprianus exponens Orationem Dominicam, panem appellat corpus domini.
749-750 Obiectum CLXXII. Obiicitur ex eodem Cypriano epistola tertia libro secundo ad Caecilium. In Vino ait demonstrari sanguinem domini.
751-752 Obiectum CLXXIII. Obiicitur è Cypriano ex Sermone de Coena domini. Ait, nos non acuere dentem, sed tantùm syncera fide panem frangere & manducare.
753-754 Obiectum CLXXIIII. Obiicitur è Cypriano ex Sermone de Chrismate: Sacramenta, inquit habere nomina earum rerum, quas significant.
757-758 Obiectum CLXXVII. Obiicitur etiam ex Cypriano contra Aquarios libro secundo epistola tertia: Non posse videri adesse sanguinem Christi in calice, si vinum ibi esse desinat: quod certè isti per suam Transubstantiationem fieri contendunt.
761-762 Obiectum CLXXVI. Obiicitur ex Cypriano in Sermone de Coena domini. Scribit enim, symbola mutari in corpus Christi: sed ita, ut accipiat simile ad ipso Christo: in quo ait humanam naturam apparuisse, latuisse divinam. Ex quo simili videmus, hoc cum voluisse, ita duas naturas retineri in Sacramento, quemadmodum certum est, eas mansisse integras in Christo.
761-762 Obiectum CLXXVII. Obiicitur ex Cypriano epistola tertia, libro secundo. Quomodo nec corpus domini potest esse farina sola, aut aqua sola, nisi utrunque adunatum fuerit & corpulatum, & panis unius compage solidatum: quo & ipso Sacramento populus noster ostenditur adunatus.
763-764 Obiectum CLXXVIII. Obiicitur ex eodem secundo libro epistola tertia. Videmus, in aqua populum intelligi: in vino ostendi sanguinem Christi.
763-764 Obiectum CLXXIX. Obiicitur ex Cypriano de Coena domini: Qui usque hodie, inquit, hoc veracissimum, & sanctissimum corpus suum creat, sanctificat, & benedicit, & piè sumentibus dividit. At propium Christi corpus nec denuo creatur, nec sanctificatur, nec dividitur.
767-768 Obiectum CLXXX. Obiicitur ex Athanasio exponente illa verba, Si quis dixerit verbum contra filium hominis, remittetur ei: qui verò in spiritum sanctum, non remittetur ei neque in hoc seculo, neque in futuro. Et, quantum, inquit, esset corpus ad hoc, ut totus mundus ex eo ederet? Sed addit, eam rem intelligendam esse spiritualiter: & idcircò dominum eo loco fecisse mentionem Ascensionis suae in coelum.
775-776 Obiectum CLXXXII. Obiicitur ex Didymo de spiritu sancto. Ipse, inquit, spiritus sanctus si una de creaturis esset, saltem circumscriptam haberet substantiam, sicut universa, quae facta sunt. Nam etsi non circumscribantur loco & finibus invisibiles creaturae, tamen proprietate substantiae finiuntur. [...]
777-778 Obiectum CLXXXIII. Obiicitur ex Hilario. Corpus, inquit, Christi, quod sumitur de altari, figura est, dum panis & vinu[m] extra vide[n]tur: Veritas aute[m], du[m] corpus & sanguis Christi in veritate interi[us] creditur. Hinc apparet, pane[m] & vinu[m] extra videri, & ideò manere.
779-780 Obiectum CLXXXIV. Obiicitur ex epistola Basilii 141. ad Caesarienses. Carne[m] inquit, & sanguinem, totam suam misticam in carne conversationem vocavit: quod illam doctrinam, quae ex vita ipsius actuali, & naturali, & theologica constat, manifestavit per quam nutritur anima. Hic Basilius dicit, carnem & sanguinem Christi anima sumi, non sorpore.
781-782 Obiectum CLXXXV. Obiicitur ex eodem Basilio. Is in sua Liturgia panem appellat [...] corporis Christi: idque etiam post verba Consecrationis.
789-790 Obiectum CLXXXVI. Obiicitur ex Epiphanio Ancorato. Videmus, inquit, quod accepit servator in manus, veluti Evangelium habet, quod surrexit in Coena, & accepit haec, & ubi gratias egisset, dixit: Hoc meum est, & hoc, & hoc. Et videmus, quod non aequale est, nec simile: non imagini in carne: non invisibili deitati: non lineamentis membrorum. [...]
793-794 Obiectum CLXXXVII. Obiicitur ex Hesychio libro secundo in Leviticum, capite octavo. Propterea, inquit, carnes cum panibus comedi praecipiens, ut nos intelligeremus illud ab eo mysterium dici, quod simul panis & caro est: Ergo manet panis.
793-794 Obiectum CLXXXVIII. Obiicitur ex Ambrosio in priorem ad Corinthios. Cum agitur, inquit, ut hoc fiat in memoriam Christi, & mortis eius, nos in edendo & potando, carnem & sanguinem domini, quae pro nobis oblata sunt, significamus.
795-796 Obiectum CXIC. Obiicitur ex eodem Ambrosio eodem loco. Ait, nos accipere mysticum calicem in typum sanguinis Christi.
795-796 Obiectum CXC. Obiicitur ex Ambrosio de Sacramentis lib. 4. cap. 4. Hoc igitur adstruramus. Quomodo potest, qui panis est, esse corpus Christi? Consecratione. Vult ergo effici Consecratione, ut quod est panis, sit corpus Christi.
797-798 Obiectum CXCI. Obiicitur ex Ambrosio eodem in loco. Si tanta vis, inquit, est in sermone domini, ut ea incipiant esse, quae non erant: quanto magis operatorius est, ut sint quae erant, & in aliud commutentur? Si elementa sunt, quae prius erant, certè non transubstantiantur.
797-798 Obiectum CXCII. Obiicitur ex Ambrosio ex libro De iis, qui initiantur mysteriis. Ante benedictionem, inquit, verborum coelestiu[m] alia species nominatur: post Co[n]secratione[m] corpus Christi significatur. Ecce post Consecratione[m] significatur corpus Christi.
799-800 Obiectum CXCIII. Obiicitur ex Ambrosio de Sacram. libro 4. cap. 5. Sed intellige, inquit, quid est amplius, manna de coelo, an corpus Christi? Corpus Christi utique, qui author est coeli. Deinde manna qui manducavit, mortuus est: qui autem manducavit hoc corpus, fiet ei remissio peccatorum, & non morietur in aeternum. Ergo, impii, quibus non sit remissio peccatorum non manducant hoc corpus.
799-800 Obiectum CXCIIII. Obiicitur ex Ambrosio de Benedictionibus Patriarcharum, capite nono. Hic, inquit, panis factus est esca sanctorum. Et postea: Qui accipit, non moritur peccatoris morte: quia panis hic remissio peccatorum est. At impii neque sancti sunt, neque habent remissionem peccatorum.
799-800 Obiectum CXCV. Obiicitur ex Ambrosio, de his, qui initiantur mysteriis, cap. 8. Ista inquit, esca, quam accipitis: iste panis vivus, qui descendit de coelo, vitae aeternae substantiam subministrat: & quicunque hunc panem manducaverit, non morietur in aeternum, & corpus est Christi.
801-802 Obiectum CXCVI. Obiicitur ex Ambrosio de Officiis, lib. 4. cap. 48. Hic umbra, hic imago, illic veritas. Umbra in Lege imago de Evangelio: veritas in coelestibus. Antea Agnus offerebatur, offerebatur vitulus: nunc Christus offertur: sed offertur quasi homo, quasi recipiens passionem: sed offerte se ipse quasi sacerdos, ut peccata nostra dimittat. Hic in imagine: ibi in veritate: ubi apud patre[m] quasi advocatus pro nobis intervenit. Ait nos adhuc versari in imagine, & imaginem habere, non veritatem.
803-804 Obiectum CXCXVII. Obiicitur è Chrysostomo in epistolam posteriorem ad Corinthios, hom. 20. Non solum, inquit, quod vobis in mensa proponitur, est corpus Christi, sed etiam pauperes, quibus tenemur prodesse & benefacere. Qua[n]doquide[m] ille ide[m], qui ait, Hoc est corpus meu[m], verbo suo ite[m] dixit, se beneficio affici, & egere in pauperibus.
805-806 Obiectum CXCVIII. Obiicitur ex Chrysostomo hom. 11. in Matthaeum, in opere, quod dicitur Imperfectum. In sanctis, inquit, vasis non esse corpus Christi, sed tantum mysterium corporis Christi.
807-808 Obiectum CIC. Obiicitur ex Chrysost. in cap. 11. Prioris ad Corinth. homil. 27. Quemadmodum Christus, & in pane, & calice, In meam commemorationem, dixit, facite. Hinc licet colligere, Christu[m] illa verba, non de vero suo corpore dixisse, sed de pane.
807-808 Obiectum CC. Obiicitur ex Chrysost. in Psal. 22. Parasti in conspectu meo mensam: ut quotidiè, inquit, in similitudinem corporis & sanguinis Christi, panem & vinum secundum ordinem Melchisedech, nobis ostenderet in Sacramento. Hic nostandum est, quod ait, In similitudinem corporis & sanguinis Christi.
809-810 Obiectum CCI. Obiicitur ex Chrysostomo ad Caesarium monachum. Et Deus, inquit & homo est Christus: Deus propter impassibilitatem: homo propter passionem: unus filius: unus dominus: idem ipse procul dubio, unitarum naturarum unam dominationem, unam potestatem possidens, etiamsi non consubstantialiter existant, & unaqu[a]eque in co[m]mixta proprietatis conservat agnitionem, propter hoc, quòd inconsula sunt duo. [...]
811-812 Obiectum CCII. Obiicitur ex Chrystosmo in 10. caput prioris ad Corinth. Quid enim, inquit, appello Communionem? Idem ipsum corpus sumus. Quid nam significat panis? Corpus Christi. Quid autem fiunt, qui accipiunt? Corpus Christi. Hic habemus, panem significare corpus Christi.
813-814 Obiectum CCIII. Obiicitur ex Chrysostomo hom. 83. in Matthaeu[m]. Ista ait esse symbola domini Iesu, quib. obturamus ora Haereticoru[m], qui qu[a]eru[n]t, quomodo dominus sit passus. Nisi [e]n[im] verè habuisset carnem, & verè fuisset passus, hec, inquit, symbola vana essent.
813-814 Obiectum CCIIII. Obiicitur ex Chrysostomo in priorem ad Corinthios, cap. 10. ho. 24. Iubet, inquit, nobis, ut cu[m] charitate, & concordia maxima ad se accedamus: & aquilae in hac vita facti ad ipsum coelum subvolemus, vel potius supra coelum. Ubi enim cadaver, inquit, ibi & aquilae. Cadaver domini corpus propter mortem. Nisi enim ille cecidisset, nos nos resurrexissemus. [...]
815-816 Obiectum CCV. Obiicitur ex eodem Chrysostomo in Matthaeum, cap. 26. homil. 83. Illi ex Aegypto in Palaestinam erant profecturi: & ideo viatoris habitum habebant: tu de terra in coelum ascensurus es. Hic hortatur, ut fide in coelum ipsum ascendamus, ibi que, non autem in Sacramento, Christi corpus comedamus.
817-818 Obiectum CCVI. Obiicitur ex Hieronymo ad Hedibiam. Nos autem, inquit, audiamus panem, quem fregit Dominus, deditque discipulis, esse corpus Salvatoris: ipso dicente ad eos: Accipite & comedite, hoc est corpus meum. Híc videmus, panem appellari corpus Domini.
819-820 Obiectum CCVII. Obiicitur ex Hieronymo in Esaim cap 66. lib. 18. Omnes voluptatis magis amatores, quàm amatores Dei, sanctificari in hortis, & in liminibus: quia in mysteria veritatis non valent introire: & comedere cibos impietatis: dum non sancti corpore, & spiritu, nec comedunt carnem Iesu, nec bibunt sanguinem eius: de quo ipse loquitur, Qui comedit carnem meam, & bibit sanguinem meum, habet vitam aeternam. [...]
819-820 Obiectum CCVIII. Obiicitur ex Hieronymo in Hieremiam cap. 22. lib. 4. Omnis haereticus nascitur in Ecclesia: sed de Ecclesia proiicitur: & contendit, & pugnat contra parentem: quod infert, Non comedent, & non bibent, subauditur corpus, & sanguinem Salvatoris.
821-822 Obiectum CCIX. Obiicitur ex Hieronymo in Hoseam libri secundi capite octavo. Isti haeretici, inquit, multas immolant hostias, & comedunt carnes earum: unam Christi hostiam deserentes, nec comedentes eius carnem: cuius caro cibus credentium est. Quid potest dici clarius, quàm quod Hieronymus ait hoc loco, haereticos & impios, non comedere carnem Christi? Illam enim ait cibum esse credentium, qui suscipiendus sit fide.
823-824 Obiectum CCX. Obiicitur ex eodem Hieronymo cap. 26. Matth. Pane & vino ait repraesentari corpus & sanguinem Domini.
823-824 Obiectum CCXI. Obiicitur ex Cyrillo ad obiectiones Theodoreti. Sacramentum, inquit, nostrum non asseverat hominis manducationem, mentes credentium ad crassas cogitationes irreligiosè introducens, & humanis cogitationibus subiicere enitens ea, quae sola, & pura, & exquisita fide capiuntur. [...]
831-832 Obiectum CCXII. Obiicitur ex Cyrillo in Iohan. lib. 4. cap. 10. Mortui, ergo, inquit, sunt qui manna manducaverunt: quia nullam inde vitae perpetuae virtutem acceperunt. Non enim vivificabat, sed famen solummodo corporalem removebat: & figura erat veritatis. Si qui verò panem vitae suscipiant, immortalitatem consequentur, & omnia interitus mala effugient, cum Christo aeternaliter viventes. Ex his apparet, malos, qui non consequuntur immortalitatem, non suscipere corpus Christi.
833-834 Obiectum CCXIII. Obiicitur ex eodem ad Calosyrium. Decebat ergo, inquit, eum. nostris uniri corporibus quodammodo per sacram eius carnem, & pretiosum eius sanguinem: quae accipimus in benedictione vivificativa in pane & vino. Si accipiuntur in pane & vino, panis & vinum per Transubstantiationem non aufertur.
839-840 Obiectum CCXIIII. Obiicitur ex Cyrillo eodem loco: Quia caro Christi, inquit, natura vivificans est, proptera haec caro Christi participantes vivificat. Eiicit enim mortem ab eis, & interitum penitùs expellit. Hic apparet, malos, cùm hunc effectum non recipiant, non comedere corpus Christi.
839-840 Obiectum CCXV. Obiicitur ex eodem Cyrillo libro quarto capit. 14. Quòd si solo, inquit, tactu suo corrupta redintegrantur, quomodo non vivemus, qui carnem illam & gustamus, & manducamus? Reformabit enim omninò ad immortalitatem suam participes sui. Impii ergo, cùm non vivant, nec reformentur ad immortalitatem, non manducant illam carnem.
841-842 Obiectum CCXVI. Obiicitur ex Cyrillo eodem libro capite decimoseptimo. Sicut, si quis liquefactae cerae aliam ceram infuderit, alteram cum altera per totum commiscenat necesse est: ita si quis carnem & sanguinem domini recipiat, cum ipso ita coniungitur, ut Christus in ipso, & ipse in Christo inveniatur. Satis ex iis liquet, malos non comedere corpus Christi.
841-842 Obiectum CCXVII. Obiicitur ex Cyrillo eodem libro capite 24. Credentibus discipulis fragmenta panis dedit, dicens: Accipite, [et]c. Quid adversus Transubstantiatores clarius dici potuit?
843-844 Obiectum CCXVIII. Obiicitur ex Cyrillo in Iohannem libro sexto capite 14. Hic animad vertendum, quòd etsi corporis sui praesentiam hic subduxerit, maiestate tamen divinitatis semper adest: ficut ipse à discipulis abiturus pollicetur, dicens: Ecce vobiscum sum usque ad consummationem seculi. Ergo cùm Christus praesentiam corporis sui hinc subduxerit, ea praesentia non est ponenda in Sacramento.
845-846 Obiectum CCXIX. Obiicitur ex Cyrillo libro nono in Iohannem capite 21. Parvo tempore Christus ait, se fore cum discipulis. Non enim penitus recessurus erat. Nobiscum enim est semper usque ad consumnationem seculi: sed quia non erat cum eis sicut prius convicturus.
861-862 Obiectum CCXX. Obiicitur ex Augustino in Psal. 89. Non hoc corpus, quod videtis, comesturi estis: neque bibituri illum sanguinem, quem effusuri sunt, qui me crucifigent. Mysterium est, quod vobis dico: quod si spiritualiter intelligatur, vivificabit.
853-854 Obiectum CCXXI. Obiicitur ex Augustino de Trinitate libro tertio capite decimo. Panis, inquit, ad hoc factus, in accipiendo sacramento consumitur. Apertè ait, Panem Eucharisticum in hunc usum factum esse, ut in accipiendo sacramento consumatur. Corpus autem Christi non consumitur.
867-868 Obiectum CCXXII. Obiicitur ex Augustino in libro de De fide ad Petrum, capite decimonono. Appellat sacramentum panis & vini. De memoria Christi, & eius mortis abundè instituit illum Petrum: de Transubstantiatione autem, quam isti hodiè tantoperè inculcant, ne verbum quidem unum facit.
869-870 Obiectum CCXXIII. Obiicitur ex August. Contra Faustum lib. 20. cap. 21. Ait, Carnem domini promissam fuisse nobis in Veteri Testamento in similitudine victimarum: eam autem in cruce re ipsa fuisse exhibitam: in Sacramento autem celebrari per memoriam.
859-860 Obiectum CCXXIV. Obiicitur ex Augustino de Civitate Dei libro 21. cap. vigesimo quinto. Non est existimandus, inquit, re vera comedere corpus Christi, qui non est in corpore Christi: aut in quo non manet Christus: aut non ipse in Christo. Hîc aperrè docet, impios rem Sacramenti, id est, corpus ipsum Christi non comedere.
861-862 Obiectum CCXXV. Obiicitur ex Augustino contra Adimantum Manichaeum capite duodecimo. Non dubitavit, inquit, Dominus dicere, Hoc est corpus meum, cùm daret signum corporis sui. Idcirco autem inquit, non dubitasse dominum ita loqui, quia in tropis audemus aliquid.
865-866 Obiectum CCXXVI. Obiicitur ex Augustino de Doctrina Christiana lib. 3. cap. 16. Ait loquutionem illam Christi, Nisi manducaveritis carnem filii hominis, [et]c. figurata[m] esse, quòd illis verbis flagitium videatur praecipi.
867-868 Obiectum CCXXVII. Obiicitur ex Augustino ex epistola ad Bonifacium, ubi apertè dicit, Sacrame[n]ta habere nomina illarum reru[m], quaru[m] sunt Sacramenta. Nominatim aute[m] ait Sacramentu[m] corporis Christi, secundum quendam modum esse corpus Christi.
871-872 Obiectum CCXXVIII. Obiicitur ex August. homilia 26. & habetur de Consecratione dist. 2. cap. Interrogo vos. Ait esse peccatum eiusdum negligentiae, sinere verbum, quod praedicatur, animis nostris excidere, & parte[m] sacrame[n]ti ad terra[m] cadere. Quod, sidaretur ista Transubsta[n]tiatio, non co[n]veniret. Longè [e]n[im] gravius videretur, pati corpus Christi ad terra[m] cadere, & conculcari, quàm paru[m] atte[n]tè audire parte[m] aliqua[m] verboru[m] Dei.
873-874 Obiectum CCXXIX. Obiicitur ex eodem Augustino in Psalm. 3. Christus, inquit, adhibuit Iudam ad convivium, in quo corporis sui figuram Discipulis suis commendavit.
873-874 Obiectum CCXXX. Obiicitur ex Augustino in Ioannem cap. 30. & habetur de Consecratione dis. 2. cap. Prima quidem. Sursum est dominus: sed etia[m] hic est veritas dominus. Corpus enim domini, in quo resurrexit, in uno loco esse oportet. Veritas autem eius ubique diffusa est.
875-876 Obiectum CCXXXI. Obiicitur ex Augustino tractatu 50. in Iohannem. Secundu[m] maiestatem suam inquit, secundu[m] Providentiam suam, secundum ineffabile[m] & invisibilem gratiam impletur, quod ab eo dictum est: Ecce, ego vobiscum sum usq[ue], ad consummationem seculi. [...]
877-878 Obiectum CCXXXII. Obiicitur illud ex Augustino in epist. Ioha. ad finem: D[omi]n[us] ergo noster Iesus Christus ideò asce[n]dit in coelu[m] die quadragesima & co[m]mendavit corpus suu[m], qua habebat iacere: quia vidit multos honoraturos se, quia ascendit in coelu[m]: & vidit qui honor illoru[m] inutilis est, si conculca[n]t membra eius in terra. [...]
879-880 Obiectum CCXXXIII. Obiicitur ex Augustin. ex sententiis Prosperi. Qui discordat, inquit, à Christo, nec panem eius manducat, nec sanguinem bibit: etsi tantae rei sacramentum ad iudicium suae pr[a]esumptionis quotidie indifferenter accipiat.
881-882 Obiectum CCXXXIIII. Obiicitur ex eode[m] August. illud ad Dardanum, Tolle inquit, spacia corporib[us], & nusqua[m] eru[n]t. Qu[a]e aute[m] nusqua[m] sunt, nec eru[n]t. Vos ergo du[m] tollitis spacia, & dimensiones corpori Christi in Sacramento, efficitis, ut no[n] sit ibi corpus Christi omnino.
883-884 Obiectum CCXXXV. Obiicitur ex Augustino illud tractatu 59. in Ioha[n]nem. Illi, inquit, manducabant panem dominum: Ille hoc est Iudas, pane[m] domini contra dominum: illi vitam, ille poena[m]. Qui enim manducat & bibit indignè, iudiciu[m] sibi ma[n]ducat & bibit.
887-888 Obiectum CCXXXVI. Obiicitur ex Augustino de verbis Apostoli Sermone 2. Illud, inquit, manducare refici est: sed sic reficeris, ut non deficiat, unde deficeris. Illud, Bibere, quid est? Mihi vivere. manduca vitam: Bibe vitam: Habebis vitam, & integra est vita. [...]
889-890 Obiectum CCXXXVII. Obiicitur ex Augustino de verbis Apostoli Serm. 1. Audivimus veracem magistrum, divinum redemptorem, humanum Salvatorem, commendatem nobis precium nostrum, sanguinem suum. Loquutus enim est de corpore, & sanguine suo, quòd corpus dixit escam: sanguinem potum: sacramentum fidelium. Hic appellat escam corpus suum, & potum sanguinem suum,
891-892 Obiectum CCXXXVIII. Obiicitur ex Augustino. Aliud, inquit, videtur: & aliud intelligitur. Quod videtur, speciem habet corporalem: quod intelligitur, fructum habet spiritualem. ergo sensui datur panis & vinum: intellectui aute[m] datur gratia, & donum.
893-894 Obiectum CCXXXIX. Obiicitur ex Augustino contra Maximum lib. 3. cap. 22. In Sacramentis, non quid sint, sed quid ostendant, attenditur. Quoniam signa sunt rerum aliud significantia, & aliud existentia. Augustinus ergo non abhorret ab hac voce: sed ponit significationem corporis Christi in hoc Sacramento.
895-896 Obiectum CCXL. Obiicitur ex Augustino de Trinitate lib. 3. cap. 4. Apostolus, inquit, potuit significando praedicare dominum Iesum, aliter per linguam, aliter per epistolam, aliter per sacramentum corporis & sanguinis eius.
895-896 Obiectum CCXLI. Obiicitur ex Augustino de Catechizandis rudibus. De Sacramento quidem, quod accepit, signacula quidem rerum divinarum esse visibilia: sed res ipsas invisibiles in eis honorari.
897-898 Obiectum CCXLII. Obiicitur ex Augustino de Civitate Dei lib. 10. ca. 5. Sacrificium, inquit, visibile invisibilis sacrificii Sacramentum, hoc est, Sacrum signum est.
899-900 Obiectum CCXLIII. Obiicitur ex Augustino in epistola ad Dardanum: ubi plurib. agit de veritate humanae naturae in Christo. Et ne animae quidem Christi tribuit, ut possit esse in multis locis: multò minus corpori: nam anima[m] Christi ait, cum descendisset ad inferos, non fuisse eodem tempore in coelo.
899-900 Obiectum CCXLIIII. Obiicitur ex Augustino in Ioan. tractatu 25. Quid, inquit, paras dentem, & ventrem? Crede & manducasti.
901-902 Obiectum CCXLV. Obiicitur ex Leone ex epistola ad Clerum & plebem Constantinopolitanam. Ait, hanc distributionem esse mysticam, & alimoniam spiritualem, & nos accipere coelestem virtutem, ut transeamus in carnem Christi: qui pro nobis accepit carnem nostram.
903-904 Obiectum CCLVI. Obiicitur ex Theodoreto, Dialogo primo. In ipsa mysteriorum traditione Corpus panem vocat, & Sanguinem poculum. Et paulo post, Symbola corporis & sanguinis sui appellatione honoravit: non quidem naturam ipsam transmutans, sed naturae adiiciens gratiam. Similia etiam quaedam habet in Dialogo 2.
913-914 Obiectum CCXLVII. Obiicitur ex Gregorio in Registro. Tam azymum, inquit, quàm fermentatum dum sumimus, unum corpus domini servatoris efficimur Quod dicit, Azymum fermentatum: indicat manere panem.
913-914 Obiectum CCXLVIII. Obiicitur ex Fulgentio ad Thrasymundum Regem lib. 2. Unus, inquit, idemque homo localis ex homine, qui est Deus immensus ex patre: unus idemque secundum humanam substantiam: absens coelo, cum esset in terra: & derelinquens terram, cum ascendisset in coelum. [...]
915-916 Obiectum CCIL. Obiicitur ex eodem Fulgentio libro tertio. Idem atque inseparabilis Christus secundum solam carnem de sepulchro surrexit: idem atque inseparabilis Christus secundum totum hominem, quem accepit, terram localiter deserens, ad coelum ascendit, & in dextris sedet: [...]
917-918 Obiectum CCL. Obiicitur ex Gelasio adversus Eutychetem. Is enim scribit, in Sacramento Eucharistiae substantiam & naturam panis esse non desinere. Et collationem facit inter hoc Sacramentum, [...]
919-920 Obiectum CCLI. Obiicitur ex Vigilio libro primo contra Eutychen. Dei filius, inquit, secundum humanitatem suam recessit à nobis: secundum divinitatem suam ait nobis: Ecce ego vobiscum sum usque ad consummationem seculi.
921-922 Obiectum CCLII. Obiicitur ex Bernhardo in Cantica Canticoru[m], Ser 33. Habeo, inquit, & ego Verbum, sed in carne: & mihi apponitur Veritas, sed in Sacramento. Angelus ex adipe frumenti saginatur, & nudo satiatur grano. [...]
925-926 Obiectum CCLIII. Obiicitur ex eodem Bernhardo in Sermone De Coena domini. Utitur simili de annulo, quo accipitur vel fides coniugalis, vel pessessio alicuius dignitatis. Ut in ordinandis episcopis annulus, pedum, aut in sula, signa sunt rerum traditarum, eaq[ue] non vana: certissimè enim ea largiuntur, quae significant. [...]
925-926 Obiectum CCLIV. Obiicitur ex eodem Bernhardo: In hunc itaque, inquit, modu[m] appropians passioni dominus, de gratia sua curavit investire suos: ut invisibilis gratia signo aliquo visibili praestaretur. Ex eodem loco.
927-928 Obiectum CCLV. Obiicitur ex Bertramo in libello De Corpore & Sanguine domini. Ait enim de symbolis, ea, quod ad substantiam creaturarum attinet, idem esse post Consecrationem, quod fuerunt antea.
Locus Secundus Eiusdem Libri, In Ordine Praecedentium Octavus. Gardinerus hunc titulum Secundae Parti libri praefixit. Excussio quarundam Regularum, quas non ad eruendam è Dictis Patrum veritatem, sed ad eam evertendam confictas, quidam hostis veritatis edidit, & veluti lata lege promulgavit.
Regula Prima. Scriptura sancta alternatione quada[m], quod symboloru[m] est, solet reb. attribuere: & vicissim, q[uae] reru[m] sunt, attribuere symbolis. Qua eade[m] ratione & Patres utuntur: ut s[a]epe illos videas ita de reb. agere, atq[ue] si de symbolis loquere[n]tur: & vicissim ita de symbolis, ac si res ipsas, & significata tractare[n]t. [...]
935-936 Regula II. Quod si diligenter inspexeris ea, quae suprà, infraque dicuntur, semper videbis, patres testari, hanc alimonia[m] spirituale[m] esse: non autem gul[a]e, dentis, aut ventris.
939-940 Regula III. Si quandoque Patres dicunt, nos Christo carnaliter communicare, & ita communicare, ut corpus nostrum alatur Eucharistia, illa ita accipie[n]da sunt, ut intelligamus, filium Dei, cum conciperetur ex Virgine, & assumeret humanam naturam, tum nobiscum carnaliter communicasse.
947-948 Regula IIII. Consideres praeterea, verbum illud, Consecrare, non aliud significare apud patres, quam rem communem, & profanam sacro usui dedicare: & hoc est illa[m] sanctam reddere. Nihil ergo causae est, cur quoties in patribus occurrit vox Illa Consecratio, statim ibi nos fingamus Transubtantiationem.
949-950 Regula V. Ubicunque apud Patres fit mentio Mutationis, aut conversionis, id intelligendum est de mutatione sacramentali: qua res non transubstantientur, sed fiant Sacramenta, ad significandum nobis efficaciter, atque offerendum, & exhibendum animo & fidei nostrae per vim spiritus sancti corpus & sanguinem domini.
961-962 Regula VI. Praeterea sciendum est, quod ad res ipsas attinet, inter nos, & Capernaitas nihil esse discriminis. Illi enim putarunt, se comesturos esse veram Christi carnem: id nos etiam ipsi non tantùm putamus, sed etiam credimus. [...]
963-964 Regula VII. Item cu[m] legimus Patribus, corpus Christi haberi, aut contineri in iis mysteriis, nihil aliud intelligere debemus, quàm corpus Christi in illis denotari, ostendi, demonstrari, significari.
967-968 Regula VIII. Cumque audis Patres dicere, Panem & vinum non esse amplius in Eucharistia, hoc intelligere debes, non simpliciter, sed quod attinet ad ipsum communicantem. Ibi enim cogitandum tibi non est vel de pane, vel de vino: sed mentem tuam, atque omnes sensus oportet penitus defigi in illis rebus, quae significantur.
971-972 Regula IX. Fides vera tantae est efficaci[a]e, ut res pr[a]esentes constituat: no[n] quide[m] realiter, sed spiritualiter: eas enim per fide[m] ita complectimur, ac si essent ante oculos. Atq[ue] ita Apostolus scribit, Christu[m] crucifixu[m] fuisse ante oculos Galatarum: [...]
981-982 Regula X. Est etiam observandu[m], quoniam divina natura Christi nobis verissimè adest, idcircò per alternationem, & communicatione[m] proprietatum, idem tribui posse eius humanitati. [...]
983-984 Regula XI. Ubicunque patres loquuntur de vera praesentia, & manducatione corporis Christi, quibuscunque verbis id exprimant, intelligendi sunt loqui vel de natura divina, vel figuratè, vel spiritualiter.
985-986 Regula XII. Ubicunque Patres dicunt, naturam panis mutari, natura pro proprietate accipienda est, ut in Cypriano: ubicunque autem dicunt, naturam non mutari, ea natura accipienda est pro substantia, ut in Gelasio.
Locus Tertius Eiusdem Libri, In Ordine Praecedentium Nonus. Hanc Partem Inconstantio ita visum est inscribere: Confutatio Solutionum, quibus sectarii diluere conantur quaedam Catholicorum argumenta.
Argumentum Gardineri. Promisit dominus, se daturum nobis in pane carnem suam, dicens: Panis, quem ego dabo, caro mea est, quam ego dabo pro mundi vita. Sed quod promisit Christus, non legimus eum praestitisse nisi in Coena: Ergo in Coena dedit carnem suam, eandem scilicet, quam dedit pro mundi vita. [...]
997-998 Argumentum Gardineri. Verba Christi sunt clara, & perspicua, Hoc est corpus meum quod pro vobis traditur: Hic est sanguis meus, qui pro vobis effunditur: quae declarant substantiam illius, quod discipulis dedit. In quibus si admittamus tropos, nihil erit tutum ab Haereticis. Nam nisi verba haec essent simpliciter intelligenda, ita ut sona[n]t, Evangelistae nunquam inter se tanta concordia consensissent.
1003-1004 Argumentum Gardineri. Propositiones huius generis, ut ista est, Hoc est corpus meum, accipi debent, ut praedicatum referat subiectum: nisi aliquid ante, vel post in contextu reperiatur, quod nos ad tropum adigat: quod hic non invenitur, imò quae consequuntur, ad simplicitatem propositionis nos potius revocant. Nam dicitur, Quod pro vobis traditur: & planum est, traditum fuiße ipsißimum corpus Christi.
1011-1012 Argumentum Gardineri. Paulus demonstrat, Corpus domini esse id, quod traditur, cum inquit, Qui manducat & bibit indignè, reus erit corporis & sanguinis domini, item, Iudicium sibi manducat, & bibit, non diiudicans Corpus domini.
1021-1022 Argumentum Gardineri. Quae sunt disparata, hoc est, natura & specie discreta, nullo modo possunt de se mutuò praedicari, ut lapis, & homo. Ergo cum certum sit, hoc, quod Christus dedit in coena, esse corpus Christi, necessarium est, non esse panem: & sic per consequens, non adesse substantiam.
1023-1024 Argumentum Gardineri. Christus non temerè usus est verbo substantivo praesentis temporis, ut diceret, Hoc est corpus meum. Potuisset sanè dixisse, Hoc significat corpus meum, Hoc repraesentat corpus meum, Hoc est figura, vel signum corporis mei: aut, Hic panis est corpus meum. Quae omnia cum evitarit, simpliciter accipiendum est dictum, ut ille protulit.
1025-1026 Argumentum Gardineri. Caro Christi adoranda est in sacramento: ut Ambrosius, Augustinus, & alii sancti patres nos docent: Ergo caro Christi realiter ibi continetur.
1029-1030 Argumentum Gardineri. Cum constet, corpus Christi adorandum esse in Eucharistia, si panis in sua substantia ibi maneret, is quoque adoraretur.
1031-1032 Argumentum Gardineri. Sacrificium Ecclesiae incruentum, quod dominus instituit, continuè in memoriam paßionis eius offerendum, est corpus eius & sanguis: quod non potest offerri à ministro, nisi adsit realiter, ut offerantur: vel si non adsit, tum destituimur sacrificio: & sic religio nostra periret.
1035-1036 Argumentum Gardineri. Dum disputatur de hac mutatione panis in corpus Christi, sancti patres eam persuadent credendam ex immensa potentia Dei, quam per miracula ostendunt. At si panis in substantia sua maneat, Corpus que Christi non realiter fiat praesens, quorsum opus est omnipotentiam Dei allegare?
1045-1046 Argumentum Gardineri. Fides Ecclesiae de Eucharistia confirmata est multis prodigiis & miraculis: quae leguntur àpud Cyprianum, Optatum, Augustinum, Nazianzenum, Gregorium & alios.
1047-1048 Argumentum Gardineri. Magnam vim habet in verbis Christi ad veram & propriam significationem nominis exprimenda[m] adiectio articuli, Quod et Cyrillus annotavit in nomino, [...], apud Ioannem, ubi est, [...] quasi dicas, ille ipse sermo. Quare cum Christus dicat, [...], illud [...], ostendit proprietatem corporis significacari: quasi sit illud ipsum corpus, qiod tradetur. Qua ratione excluditur tropus.
1049-1050 Argumentum Gardineri. Christus promisit discipulis: Ero vobiscum usque ad consummationem seculi: quod non est referendum tantum ad divinitatem: quia & illi hoc sciebant. Verum quia tristabantur propter eius corporalem abitum, illos consolatur, quòd sit futurus cum illis suo corpore.
1053-1054 Argumentum Gardineri. Si non adsit corpus Christi, nisi sola eius significatione, tum non haberent nova Sacramenta quippiam, quod in veteribus non reperiretur. Nam & illa Christum significabant & amplius & clarius & vividius, quàm panis & vinum: quoniam ibi animalia bruta caedebantur, & fundebatur eorum sanguis: quod non contingit in pane & vino.
1071-1072 Argumentum Gardineri. Cum Christus promiserit, fidem Ecclesiae non defuturum, cumq[ue] ea sit sponsa Christi charißima, mirum est quomodò eam tam diu in tam gravi errore, & horrenda idololatria deserverit, neque ostenderit ei veritatem rei contra tantam impietatem: si ita sit, ut vos dicitis.
1073-1074 Argumentum Gardineri. Si in Eucharistia adsit veritas corporis Christi, sed tantùm significatio spiritualis nutrimenti, tum nihilo plus habebitur in sacramento, quàm in communibus cibis & conviniis. Nam ibi quoque fideles panis & vini significatione[m] intelligu[n]t: & sufficiet panis catbechumenoru[m]: & ita peribit effectus, & dignitas Sacramentoru[m].
1077-1078 Argumentum Gardineri. Si tropicè accipiantur verba Christi, tum facilè fieri potest, ut multa praecepta subverta[n]tur. Abraham iussus circuncidere se, potuit dixisse, sermo est figuratus: & huic mandato satis fecero, si cor meum circuncidere. item, cu[m] delectus ciborum mandabatur, dicere potuissent Israelitae, [...]
1079-1080 Argumentum Gardineri. In Prophetis, & in historiis tropi facilè possunt admitti: eò quòd spiritus sanctus agat more hominu[m], ut vehementius, & magis exprimat, quae sunt dicenda. At in dogmatibus, & praeceptis omnia sunt simpliciter accipienda.
1083-1084 Locus Quartus Eiusdem Libri, In Ordine Praecedentium Decimus. In quo Sententiae ac dicta Sanctorum Patrum excutiuntur.
1083-1084 Argumentum Gardineri ex Epistola 2. Clementis.
1091-1092 Argumentum Gardineri ex Ignatio ad Ephesios.
1095-1096 Argumentum Gardineri ex Tertulliano de Resurrect. carnis.
1097-109 Argumentum Gardineri ex Origene in lib. Numer. hom. 7.
1101-1102 Argumentum Gardineri ex librò 3. Cyprian. epist. 10.
1105-1106 Argumentum Gardineri ex Cypriano de Coena domini.
1115-1116 Argumentum Gardineri ex Hilario de Trinitate, lib. 9.
1123-1124 Argumentum Gardineri ex Cyrillo in Iohannem lib. 10. cap. 13.
1131-1132 Argumentum Gardineri ex Cyrillo, eodem loco.
1135-1136 Argumentum Gardineri ex Basilio de Baptismo, Serm. 2. cap. 3.
1139-1140 Argumentum Gardineri ex Nazianzeno in sanctum Pascha.
1141-1142 Argumentum Gardineri ex Emisseno.
1145-1146 Argumentum Gardineri ex Hesychio in Leviticum lib. 7. cap. 37.
1147-1148 Argumentum Gardineri ex Ambrosio de Sacramen. lib. 4. cap. 4.
1151-1152 Argumentum Gardineri ex Ambrosio, de iis qui initiantur mysteriis, cap. ultimo.
1153-1154 Argumentum Gardineri è Chrysostomo in Encoeniis.
1161-1162 Argumentum Gardineri ex eadem homilia Chrysostomi.
1163-1164 Argumentum Gardineri ex Chrysostomo in Matthaenm hom. 82.
1165-1166 Argumentum Gardineri ex eadem homilia Chrysostomi.
1167-1168 Argumentum Gardineri ex eodem Chrysostomo, ad Neophytos.
1169-1170 Argumentum Gardineri ex eodem Chrysostomo, De proditione Iudae.
1171-1172 Argumentum Gardineri ex Hieronymo in Epistolam ad Titum.
1173-1174 Argumentum Gardineri ex Augustino in Psalmum 33.
1175-1176 Argumentum Gardineri ex Augustino de Trinitate lib. 3. cap. 4.
1177-1178 Argumentum Gardineri ex Augustino in Psalmum 98.
1181-1182 Argumentum Gardineri ex Augustino contra Cresconium lib. 1. cap. 25.
1185-1186 Argumentum Gardineri ex Augustino de Baptismo lib. 5. cap. 8.
1187-1188 Argumentum Gardineri ex Epistola Augustini 163.
1187-1188 Argumentum Gardineri ex Leone in Sermone de Ieiunio septimi mensis.
1189-1190 Argumentum Gardineri ex Fulgentio ad Monimum lib. 2.
1191-1192 Argumentum Gardineri ex Theophylacto in Marcum cap. 24.
1195-1196 Argumentum Gardineri ex Theophylacta in Matthaeum cap. 26.
1199-1200 Argumentum Gardineri ex Theophylacto in Iohannem cap. 6.
1201-1202 Argumentum Gardineri ex Damasceno lib. 4. cap. 14.
1203-1204 Argumentum Gardineri ex Damasceno. Non est sigura panis & vinum corporis & sanguinis Christi: sed est ipsum domini deificatum: ipso Domino dicente, Hoc est meum, non figuga corporis sed corpus: & non figura sanguinis, sed sanguis.
1203-1204 Argumentum Gardineri ex Damasceno. Proinde omni cum timore, & conscientia pura, & indubitabili fide accedamus, & omnio fiat nobis, quemadmodum credimus non dubitantes: [...]
1205-1206 Argumentum Gardineri ex Damasceno. Carbonem vidit Esias: Carbo autem simplex non est, sed unitus igni: sic panis Communionis non simplex panis est, [...]
1205-1206 Argumentum Gardineri ex Damasceno. Neque & hoc etiam dictu promptum, quomodo naturaliter per comestionem panis, & vinum & aqua per portionem in corpus & sanguinem comedentis, & bibentis transmutatur, & non fit aluid corpus, praeter quod prius etat ipsius.
1207-1208 Argumentum Gardineri ex Concilio Ephesino.
Petri Martyris Florentini In Suam De Eucharistia Disputationem Oxonii in Anglia habitam, ad Lectorem praefatio.
1221-1222 Regiorum Legatorum, qui disputationi huic Oxonii habitae praefuerunt, nomina sunt haec.
1221-1222 Disputarunt primo die, qui fuit 28. Maii, anno 1549. D. Petrus Martyr, & D. Guilielmus Treshamus, coram Visitatoribus Regiis. Ex quibus Clarissimus Vir D. Coxus Oxoniensis Universitatis Cancellarius, antequàm Disputatio iniretur, in hanc sententiam est praefatus.
1223-1224 Petri Martyris Proemium.
1239-1240 Hic visum est dominis Visitatoribus, ut ageretur in secunda quaestione.
1247-1248 Disputatio alterius diei, qui fuit 29. Maii, inter D. Petrum Martyrem, & D. Guilielmum Cheadzeum.
1247-1248 Praefatio Guilielmi Cheadzei.
1261-1262 Iusserunt domini Legati, ut ageretur in secunda quaestione. An Corpus Christi substantialiter & carnaliter sit in pane & vino, vel sub accidentibus panis & vini.
1265-1266 Hic interposuit quaedam argumenta Dominus. Carterovitus, rogavitque, ut id sibi liceret: quod & Dominus Cancellarius permisit.
1269-1270 Tertia actio fuit inter Morganum, Treshamum, & D. Petrum Martyrem.
1279-1280 Visitatores transtulerunt disputandi partes ad D. Treshamum.
1285-1286 Hic Reverendus D. Episcopus Lincolniensis fecit copiam Morgano rursus obiiciendi, si vellet.
1291-1292 De secunda quaestione, An corpus Christi realiter adsit in Eucharistia.
1293-1294 Disputatio quartae diei, habita inter Doct. Guilielmum Cheadzeum, qua opposuit D. Petro Martyri die prima Iunii.
1293-1294 Praefatio D. Guilielmi Cheadzei.
1309-1310 Hic Domini Visitatores Regii dixerunt, dissolutionem argumenti satis intelligi, quam ego adferrem, & ideò illum debere ultrà progredi.
1315-1316 Hic Visitatores iusserunt, ut ad secundam pergeretur.
1323-1324 Hic Domini Visitatores disputationibus finem imposuerunt, cùm esset iam audita undecima hora. Et D. Doctor Richardus Coxus Regius Legatus, & Oxoniensis Academiae Cancellarius, hanc habuit Orationem.
Illustrissimi Regiae Maiestatis Legati, Qui Disputationi Huic Praefuerunt, Candidis Lectoribus S. D.
1329-1330 D. Petri Martyris Ad Richardi Smythei Angli Libellos Duos De Coelibatu Sacerdotum Et votis Monasticis Defensio, & Locus in ordine praecedentium. XI.
1333-1334 Assertio. Votum, ut à significatione vocabuli auspicemur, est quandoque vehemens desideriu[m]: no[n]nu[m]qua[m] arde[n]tes preces: aliqua[n]do sancta promissio alicuius oblationis Deo redde[n]dae: interdum verò ipsa res iam Deo ex obligatione promissionis co[n]secrata.
1335-1336 Obiectum. In Evangelio inquit, nihil legitur, quod ad Votum pertineat. Hoc perperam asserebant ante eum omnes Lutherani, è quorum colluvie est Ioannes Calvinus. Is contra synodum nuper Tridenti coactam, pro antidoto nobis propinans praefens ac energificum virus, sic ineptit: Apostolis erat ignotus coelibatus, sub quibus nulla unquam erat Votorum mentio. [...]
1335-1336 Obiectum. Esaias cap. 19. praedixit Christianos tempore evulgati Evangelii eße vota Deo nuncupaturos, cum sic inquit, disserens de Christi adventu: [...]
1337-1338 Obiectum III. Dicis, Apostolos paupertatem non vovisse, cum id colligatur, & quidem rectè, ex illo Evangelico: Ecce nos reliquimus omnia, Nam si dicas, eos affectu tantùm rerum fluxiariam posseßionem amandasse, ac non universas simul facultates in co[m]mune co[n]ulisse, [...]
1341-1342 Obiectum IV. Iam dispiciamus quid de illo Actoru[m], quòd de Anania, & Saphyra me[n]tione[m] iniicit, sentie[n]du[m] sit, ut quod hic quoq[ue] Petrus cum imprude[n]ter, tu[m] indoctè, ne dica[m] impiè, [...]
1345-3346 Obiectum V. In ficias quoq[ue] it Petrus Martyr illud Lucae, quòd is testatur, sacratißimam Christi matrem in suo cum Angelo dialogismo extulisse, nempe illud: Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco: ad Votum spectare. [...]
1347-1348 Obiectum VI. Paulus in priori epistola ad Timoth. haec habet, quae perspicuè & efficaciter meo huic instituto dant suffragiu[m]. [...]
1359-1360 Assertio. Nunc verò tria sunt, quae in ista quaestione iudico esse inquirenda. Primum, an lege veterum ceremoniarum iam per Christum abrogata, liceat Christianis hominibus, quippiam vovere, ac praesertim coelibatum & monasticas observationes. [...]
1371-1372 Obiectum I. In quis, verbum Dei solum docet, quid Deo arrideat, et quid secus. Audio, Sed ut co[n]stanter inficior id tantum placere Deo, quod manifesta scriptura proditum est illi placere. [...]
1383-1384 Obiectum II. Nihil inquit, nobis Christianis licet vovere, quia nihil est nobis, quod non debeamus ante omnis Voti editionem praestare. [...]
1389-1390 Obiectum III. Virginitas, inquit, aut continentia à concubitu cum uxore, est res per Evangelium libera: sed quisquis vovet eam Deo perpetuò duraturam facit eam necessariam ergo contra Christi authoris Evangelii institutum abutitur Evangelio. [...]
1395-1396 Obiectum IIII. Pergit Petrus iste, non tam ratiocinari, qua[m] ineptire contra vota inquiens: qui vovent captant hinc perfectionem. [...]
1407-1408 Obiectum V. Tu quò extenues coelibatum atque continentia[m], citasti ex Athanasio, fuiße quenda[m] coriariu[m] Alexandrinu[m] & maritu[m], oraculo divino' Antonio monacho aequatu[m]: [...]
1409-1410 Obiectum VI. Cur non vovent, inquis, ut inimicos diligant? Hic tibi responsum volo, Christianos istud non facere, quòd Dei praecepto ad illorum dilectione[m] sint obstricti. [...]
1411-1412 Obiectum VII. Quod, inquit, fit ex lege no[n] fit ex fide, at vota fiu[n]t ex lege, no[n] itaq[ue] ex fide prodeu[n]t. Hic tua[m] prodis in citiam in re theologica, ut qui ostendas te ignora, quid sit Paulo, fieri ex lege. [...]
1413-1414 Obiectum VIII. Porrò quu[m] niteris probare vota esse illicita, quia Paul[us] ait, quod no[n] est ex fide, peccatu[m] est, Lutheru[m] multaru[m] haeresium Lerna[m] egregiè exprimis, at cu[m] illo miserè detorques locu[m] Pauli, à suo nativo sensu. [...]
1421-1422 Obiectum IX. Iam illud Pauli ad Colossenses 2. ubi appelat ille ritus Mosaicos Graecè [...], hoc est, superstitionem, voluntarium cultum, aut spontaneam religionem quam indoctè, impudenter, ac impiè detorquet iste adversus vota Evangelica. [...]
1425-1426 Obiectum X. Nec minori impudentia, & impietate asserit, obniti voventes legi divinae, quo suas traditiones observent. [...]
1427-1428 Obiectum XI. Si dixeris mihi, quod Lutheri cu[m] sis mysta, & discipul[us], dicturum te nihil dubito, neminem absque Dei haud vulgari dono posse continentia[m] colere & tueri, [...]
1451-1452 Obiectum XII. Impude[n]ter quoq[ue] inficia[n]tur illud psalmi 75. [...]
1453-1454 Obiectum XIII. Impudentius sanè, & magis impium est, quod illico attexis, nempe, non ideo nobis vovendu[m] esse, quòd sancti voverint, [...]
1453-1454 Assertio. Nunciam secundo loco videndnm est, an cum haec vota nuncupata fuerint, ita servari debeant, ut solvi non possint. [...]
1461-1462 Obiectum I. Verùm pergam ad reliqua istius Petri argumenta, qui hoc pacto nititur refellere argume[n]tu[m] hoc catholicorum Quisquis vovet, volens & spo[n]te vovet: tenetur igitur quod voverit semel, salte[m] piè observare. [...]
1465-1466 Obiectum II. Porro quòd ait, Si potes servare continentiam, serva: sed vide, ne putes te vi voti astringi ad servandum, seu aliquid te Deo per votum praestare, quòd aliàs non teneris illi facere. [...]
1465-1466 Obiectum III. Veruntamen in rebus promiscuis, qualis est vota edere Deo, libera debent esse omnia, inquit. [...]
1467-1468 Obiectum IIII. Citat Phocium Graecum enarrantem illa Pauli verba, Qui statuit in corde suo firmus, [et]c. [...]
1469-1470 Obiectum V. Si absque uxoris, inquit, consensu vir quispiam votum nuncupaverit continentiae, irritum est votum illud & revocandum, [...]
1471-1472 Obiectum VI. Tandem exhibit nobis exemplum, quo convincat, licere vota solvere propter imbecillitatem nostram. [...]
1475-1476 Obiectum VII. Cur, inquis, dispensant (tuo enim verbo libenter utor, quod multi in hac re usurpant) abbates, episcopi, & reliqui Ecclesiae praefecti cum monachis, [...]
1479-1480 Obiectum VIII. Non admitto, inquit iste Petrus, virginitatem aut continentiam à re Venerea tanti esse ducendam, ut non sit, quod illi ex aequo respondeat. [...]
1481-1482 Obiectum IX. Pergit adhuc iste Petrus hoc pacto ratiocinando. [...]
1483-1484 Obiectum X. Aliud argumentum istius Petri, non minus ineptum quàm priora, audi. [...]
1491-1492 Obiectum. Frivolum est illud Petri Martyris, nec dignum refutatione, quod ait, non esse integrum viris, aut foeminis, [...]
1491-1492 Assertio. Quanquam tertia qu[a]estio ex iam dictis facilè dissolvi possit, ut ex quibus apertè consequatur, votu[m] coelibatus non esse per Ecclesiasticos pr[a]efectos exigendu[m], neque ab his qui sacris ordinibus initiantur, neque à caeteris quibuscunque. [...]
1499-1500 Obiectum I. At laqueus no[n] debet iniici hominib ait Paulus, sed per votu[m] iniicitur laqueus. [...]
1501-1502 Obiectum II. Porrò tu sic colligis co[n]tra vota, qui voto existis alligatus, eiusq[ue] violati reus: Ille no[n] debet aliqua[m] lege[m] condere, qui potestate[m], & facultate[m] implendi ea[m] nequit suppeditare. [...]
1503-1504 Obiectum III. Frivolum prorsus est, & enerve, quod ais, uxorem & liberos plurimum facere ad colendam hospitalitatem, ad quam exercitandam Episcopi, & Praesbyteri obligantur, ut 1. ad Timoth. 3. [...]
1505-1506 Obiectum IIII. Illud Pauli est istis veluti anchora, ut vulgò dici solet, totius domus, ut cui innitu[n]tur, cuiusq[ue] siducia maximè fulciu[n]tur, quòd is habet primo ad Timotheu[m] tertio his verbis, [...]
1511-1512 Obiectum V. Qui cu[m] uxore est, sollicitus est quae sunt mundi, quomodo placeat uxori, & divisus est. [...]
1513-1514 Obiectum VI. Afructibus, inquit Petrus iste, coelibatus legem angnosce, videlicet à scortationibus, adulteriis, fornicationibus, & id genus aliis. [...]
1515-1516 Obiectum VII. Istis enim persuasum est, Paulus eorum suffragari opinioni, cùm haec refert: [...]
1519-1520 Obiectum VIII. Scortari malis, inquit, qua[m] matrimonium contra here. [...]
1521-1522 Obiectum IX. Adducti sunt prisci Ecclesiae proceres, pie lector, non modò sacrorum voluminum testimoniis, iisq[ue] illustribus admodum, [...]
1523-1524 Obiectum X. Iam quando dicis iugum Domini esse suave, & leve, ad proinde non debere id insuave & grave istis traditionibus hominum reddi, quis negat iugum Domini esse leve & suave his qui verè credunt & diligunt? [...]
1527-1528 Obiectum XI. Prodit Exodi codex, nemini è turba Iudaeorum licuisse carnibus agni pascalis vesci, nisi qui renes accinctos habuißet, hoc est, castè vitam transegisset. [...]
1535-1536 Obiectum XII. Itaque tandem astruis, Ecclesiam catholicam (quòd ea non hoc tantùm tuum dogma, sed reliqua omnia damnanit) aberrare, atque amplacti errata subinde, [...]
1543-1544 Obiectum XIII. Nec istorum causam quicquam invat, quòd Paphnutius sanctus ille episcopus dissuaserit Nicenae, ne interdiceret episcopus, [...]
1547-1548 Obiectum XIIII. Quando vero allegas illud Dei oraculum, quod Heliae prophetae se solum relictum conquerenti fiebat: [...]
1639-1640 Deus Proteget Gradientes simpliciter, inquit Salomon.
Index Aliquot Locorum Sacrae Scripturae Veteris Et Novi Testamenti, qui in hoc Opere citantur & doctissimè simul explicantur.
Index Locorum Qui Ex Ecclesiasticis Scriptoribus In Hoc divino opere fidelissimè citantur & ingeniosissimè magna pietate explicantur.
Rerum Maxime Necessariarum, Verborum Item Tum Grecorum, Tum Latinorum Elenchus, in gratiam studiosorum [...] summa fide conscriptus.
Back cover