Chokier, Jean: Thesaurus Politicorum Aphorismorum : In Quo Principum, Consiliariorum, Aulicorum, Legatorum institutio, in Onosandri Strategicum sive de Imperatoris Institutione, ad disciplinam Militarem [...]. Coloniae Agrippinae : Kinchius, 1687
Inhalt
Vorderdeckel
Besitznachweis
Eintrag
Titelblatt
Widmung
Authoris Praescriptio, Continens eius institutum, operis methodum & dictorum quorundam rationem.
Librorum, Et Capitum Index Thesauri Politicorum Aphorismorum.
1 Ioannis à Chokier De Surlet, Cathedralis Ecclesiae Leodiensis Canonici, & Vicarii generalis, Abbatis secularis Ecclesiae Visetensis. ...
1 Thesauri Politicorum Aphorismorum Liber Primus.
1 Caput Primum. Principem dat Deus, qui erga humanum genus vice sua fungitur: cui proinde parere nos par est, velut Deo ipsi, unde ei potestas data.
10 Caput II. Principatus ergo, & omnis potestas à Deo est. Mediatè vero tribuitur, aut iure haereditario, hoc est, successione, aut electione.
15 Caput III. Porrò, Principatum, sive Monarchiam optimam esse politia civilis formam, haud aquam dubitandum.
20 Caput IV. Principes autem quantùm aliis dignitate praestant, tantum etiam Virtute, & motibus antecedere debent.
38 Caput V. Atque imprimis Religione praecellant, & Pietate: cum in Reipub. procuratione proxima omnium curatio sit rerum divinarum.
39 Caput VI. Pietati ac Religioni agnoscitur Conscientia & Fama: utraeque Principi oppidò quam necessariae. Sed de illa primùm dicamus.
44 Caput VII. Altera sequitur Pietatis soboles Fama.
48 Caput VIII. Atq[ue] etiam populi caussa Pietatem, imbibat necesse est.
56 Caput IX. Denique, & hoc fine Pietas assumenda, ut subditi vivo quodam Principis exemplo pii beneque morati reddantur.
61 Caput X. Porrò, nihil est quo magis ad Virtutem informetur animus, quàm Doctrinâ. Propterea Principes (quibus sit Virtutis cordi, esse autem omnibus debet) tradant filios Doctoribus erudiendos; sed, qui moribus primùm, deinde facundiae praestent.
73 Caput XI. Sed & bono publico eruditos adsciscent Professores, unde incolae in optimis artibus instituantur.
80 Thesauri Politicorum Aphorismorum Liber Secundus. Hactenus universè de Virtute, eiusque partibus, & via quae ad illam ducit: superest, ut eam per species exequamur.
80 Caput I. Inprimis Iustitia in conspicuo ponatur, quae omnium Domina, & Regina Virtutum; omnibus maximè suspicienda, & tuenda Principibus.
84 Caput II. Hanc igitur Iustitiam quicumque praeest, servet, tum in se, tum in aliis ex praescripto logum.
91 Caput III. In aliis quidem uniformem exequatur Iustitiam, cùm demùm lustus ille sit, & qui secundùm leges vivit, & qui ab aequalitate non discedit.
78 Caput IV. Sed & iuridicando praesit ipse si potest; omni affectione aut intactus, aut maior.
101 Caput V. Iustitiae Clementiam subnecto.
109 Caput VI. Ita tamen probanda est Mansuetudo, atq[ue] Clementia, ut adhibeatur Reip. causâ Severitas: sine quâ administrari Civitas non potest.
108 Caput VII. Modestia praeteriti non debet, maximum Principis decus, & ornamentum.
123 Caput VIII. Modestiae finitima est Facilitas.
129 Caput IX. Modestiam tamen atq[ue] Facilitatem hactenus commenmendarim, ne non negligatur Auctoritas, &, vera Principis atque Imperii destina, Maiestas.
139 Caput X. Quae quidem Maiestas etiam comparatur, ac retinetur Potentia: quae imprimis Principis Censu, atque Vectigalibus consideratur.
153 Caput XI. Mox etiam amicitiae Foederibus firmatur Potentia.
169 Caput XII. Iam Fides subiicienda: dictorum, conventionumq[ue] constantia, & veritas.
176 Caput XIII. Verùm, num igitur fas erit Principi quandoque Fidem violare? Id volunt nonnulli.
170 Caput XIV. Sed aliter alii, ac veriùs, sentiunt: & Fidem negant, ullis ex caußis violandum, ullaq[ue] ex parte labefactandam.
183 Caput XV. Etenim inexpiabile facinus est Fidem ac Religionem Iurisiurandi contemnere.
189 Caput XVI. A Fide ad Fortitudinem atque Magnanimitatem proximo deflexu transgreditor.
196 Caput XVIII. Nec omittenda nobis Beneficentia, virtus nunquam satis Principi commendanda.
207 Caput XVIII. Nunc prodeat in medium Prudentia, propria, & necessaria Principis virtus.
210 Caput XIX. Bifariàm autem Prudentia comparatur. Usu, & Memoria: quorum alterum, rerum Experimentis atque tractatione: alterum Historiarum cognitione, bonarumque artium peritia constat.
215 Caput XX. Aequè etiam Principibus proderunt Peregrinationes, ad Prudentiam Usu comparandam.
218 Caput XXI. Sed ea maximè Peregrinationes ad Prudentiam valent, quae in obeundis propriae Ditionis Provinciis suscipiuntur.
224 Caput XXII. Caeterùm, quoniam incassùm recidunt peregrinationes, caeteraque quae ad Prudentiam humanam ducunt, nisi Sapientiae Duce regantur: idcircò exoranda illa est ipsa summi Dei Sapientia.
230 Caput XXIII. Amicorum quoque, & Consiliariorum Usus, ad rectam Reipub. administrationem, & prudentiam referendus.
239 Thesauri Politicorum Aphorismorum Liber Tertius. Quâ verò ex notâ Senatores, & Consiliarii intimi eligendi, videndium diligenter: cùm mulium Principis intersit, assumi maximè idoneos. Tales autem erunt, si quà Insitis, quà Quaesitis Bonis, muniti reperiantur. Insita sunt Ingenium, forma corporis. Acquisita, Artes, Disciplinae, Virtutes. De Insitis primo videamus: atque imprimis de Ingenio: quod quia varium in nobis (non in enim in omnes omnia conveniunt.)
239 Caput I. Eligatur quam maximè rebus civilibus aptum; idque hactenus, ne praegrande sit; nisi medium, quod rectam quandam iudicii normam teneat.
244 Caput II. Sit deinde flexibile, & in dissimulationem sui compositum.
248 Caput III. Sed & sit indefessum, quòd nimirùm facilè occupationibus non deteratur.
251 Caput IV. Formae etiam dignitatem non temerè pono.
255 Caput V. Quinetiam aetas hic consideranda: ut Senes, quàm iuvenes eligantur; qui tamen Virtute, Integritate, Prudentiâ praestent.
260 Caput VI. Denique Indigenae potiùs, quàm exteri habeantur.
264 Caput VII. Imprimis Philosophiae cognitionem propono, maximè vitam & mores concernentis.
267 Caput VIII. Philosophiae proxima sit legalis Scientia: quâ pariter tinctus mihi sit Consiliarius.
269 Caput IX. Eloquentia etiam Consiliario apprimè necessaria.
273 Caput X. Insuper, Linguarum peritia.
275 Caput XI. Denique, Historiarum cognitio, Pietas, Probitas, in Consiliario attendenda.
279 Caput XII. Corollarii loco esto, ut Consiliarii sint rebus adversis tentati, exerciti, probati.
282 Caput XIII. Imprimis mente sint liberâ necesse est: hoc est, Veritatis amantes, ac studiosi.
289 Caput XIV. Veritatis comes est Constantia, quae Consiliario maximè amica esse debet. Nihil enim est, ut Tullius inquit, quod tàm deceat, quàm in omni re gerendâ consilioque capiendo, servare Constantiam.
294 Caput XV. Porrò, taciturnitas quoque, sive Silentium, Consiliario non negligendum: cùm illud sit optimum, atque tutissimum, (si Valerio credimus) rerum administrandarum vinculum.
301 Caput XVI. Quam sequatur Modestia: sine quâ exiguus erit certarum Virtutum fructus.
306 Caput XVII. Principio, ut in consilio dando ponant appetitus omnes, & affectus, Iram maximè, ut quae inimica consilio sit.
309 Caput XVIII. Iram autem comitari solent Discordia & Pervicacia in consiliis.
315 Caput XIX. Verùm, pecuniae studium, si quid aliud, Consiliariis vitandum est.
32 Caput XX. Vitanda & Celeritas, rationis & consilii maximè inimica.
326 Caput XXI. Hactenùs tamen Celeritatem repudiarim, nisi Res, Occasio, Tempus, aliud exigant.
331 Thesauri Politicorum Aphorismorum Liber Quartus. Benè est, abundè est, Consiliariis iam affatim documentorum hausimus, ab benè salubriterque consulendum: restat, ut nonnihilum pro Principibus ipsis ex eadem literatariâ penu promamus, ut qui sese habeant in consilio, imprimis legendo cognoscant. Rerum enim humanarum, ait Philosophus, augustissimum est consultatione uti. Quare, pro virilis elaborandum, ut ipsam consultandi artem teneant: quam certis ut lineis iam includam, seriò suadet series operis nostri.
331 Caput I. Imprimis, magnum adhibeant Principes iudicium in diiudicandis consultationibus, ne nimium procliviores sint sequendis suorum sententiis, nevè aliquibus sic indulgeant, ut prae illis alios fastidiant.
334 Caput II. Secundò, ut Principes loquendi Libertatem admittant.
340 Caput III. Tertiò, ut consiliis assentatores (vetus in Aula malum) studiosè pellant.
345 Caput IV. Deinceps ut Principes primo loco suam in consilio non dicant sententiam, quin cunctabundi suspensam teneant.
349 Caput V. Deniq[ue], ut viri Principes in omnibus deliberationibus Honestum semper, ac Bonnm publicum spectandum putent.
353 Caput VI. Interim documenti etiam loco sit, nequaquàm indignari debere Principes, si malè respondeant consulta, sed potiùs Constantiam Principe dignam servent ac tueantur.
358 Caput VII. Ad extremum, & illud videndum, ne principio sui Imperii, temerè decessoris Consiliarios repudient.
361 Thesauri Politicorum Aphorismorum Liber Quintus. Satis de Consiliis, atque Consultationibus dictum, Congruens nunc est, ut de Administris Principum, deque Interiore illorum vita, quaedam subnectamus. Ad ornatum siquidem Palatii credimus pertinere, aptas dignitatibus per sonas eligere: quia de claritate servientium crescit fama Dominorum.
361 Caput I. Imprimis, Ministri Aulici probi sunto.
366 Caput II. Ampliùs, splendore Natalium insignes eligantur.
370 Caput III. Sed & in maioribus Administris sive Magistratibus, quibus scilicet Reipub. cura mandatur, generis claritas spectanda est, ut & probitas; competens aetas, doctrina.
376 Caput IV. Cavendum etiam diligenter, ut citra ullum munus, atque largitionem Magistratus abs te consequantur.
380 Caput V. Porrò, hoc omnibus Principum administris suaserim Modestiae semper ut meminerint: ne fastidio, & contumacià efferantur, dum rem sibi creditam administrant.
389 Caput VI. Rursum, si nihil aliud in orbita Modestiae retineat, ipsa debet Aularum mobilitas, quae variè Principis ministros affligit, si non evertit.
403 Caput VII. Prudentes illi, qui nec excelsa, nec humilia ambiunt, nisi mediocria, in quae non solet esse manus iniectio.
408 Caput VIII. Caeterùm, ut ad Principem remigrem, necesse est affectibus moderetur; Irae imprimis: fugiatque maximè Vindictae cupiditatem.
413 Caput IX. Certè Vindictae cupiditate, ut nihil Reipub. infestius, ita Deo nihil magis exosum. Ex quo sit, ut qui eâ delectantur, ad illud Euripidis [...] festinent.
416 Caput X. Maximè verô satagendum, ne inimicitiae cum amicis, & consanguineis exerceantur: ut enim acerrimae, atque gravissimae, sic implacabiles, & periculosae existere solent.
421 Caput XI. Quod si fortè inimicitiae susceptae fuerint, ac post depositae, cautio est ne reconciliatis quidquam unquam temerè credatis: Fides enim reconciliatae amicitiae vulgo suspecta, ac proinde infirma haberi solet.
424 Caput XII. Transgreditor ad alterum Affectum, Libidinem: quae enixè quoque Principi vitanda.
432 Caput XIII. Effusio Libidini proxima.
435 Caput XIV. Moderationem itaque sibi praescribat Princeps, imprimisque circa convivia.
439 Caput XV. Moderatio quoque adhibenda circa Vestitum ornatumque, ne nimirum nimii, seu immodici sint in Principe.
443 Caput XVI. Quod itidem dixerim circa Aedificationem: ut in ea etiam restricti sint Principes.
449 Caput XVII. Rursus ad Principis moderationem pertinet, Gloriae, Honoris nimii fuga.
453 Caput XVIII. Et universè sic moderatum decet Principem, ut in omni vita, singularem continentiam moderationemque servet, ac praeseferat,
459 Caput XIX. Atque haec quidem omnia, ut subditi etiam assequantur, curabit per Censores morum: qui, ne in victu, vestituque modum excedant; neve cupiditatibus, atque pravis artibus indulgeant, legibus propositis providebunt.
469 Caput XX. Verùm, quoniam unicuique relaxationes animi necessariae sunt, ideò ad ludos, & exercitationes, quae eius dignitati congruant, animum revocabit.
481 Thesauri Politicorum Aphorismorum Liber Sextus. Superioribus Libris videbar explevisse desiderium meum, quibus tractavi, quae amplectenda, quavè fugienda Principibus, eorumve Administris. Caeterum, quia nihil tùm de Mutatione Imperii, deque Imperantium interitu, atque Remediis eorundem, dictum est, certum est, haec sequenti Libro complecti.
481 Caput I. Omnes Principatus naturâ temporarii sunt: nec minus, quàm ipsi homines occidunt, desinuntque.
492 [Caput II.] Quarum prima sit Impotentia Regnantium.
948 Caput III. Impotentiae comes est Superbia, commune, ut Salustius inquit, Nobilitatis malum.
502 Caput IV. Unicum Superbiae remedium pervulgatum illud, sed quod [...] è coelo descendit, [...], Figendum, & memori tractandum, Pectore.
507 Caput V. Sed & Odium, atque Metus causa sit ruinae Principum, & mutationis Rerumpubl.
510 Caput VII. Succedit Contemptus Odio peraffinis, & non minor pestis ad ruinam Imperantium.
518 Caput VIII. Porrò, ab his veluti gradibus, ad Insidias, atque Coniurationes devenitur.
523 Caput IX. Quibus agnata Proditio est, occulta illi molitio, si non in Principem, at in eius res, & facultates.
527 Caput X. At, quî vitabuntur insidiae, fraudes, coniurationes, proditiones? vitabuntur imprimis solerti Indagatione, & acri Coërcitione.
537 Caput X. Effugienti insuper Principes periculum Insidiarum, si seditiones populares quantocyus tollant.
542 Caput XI. Principes quoque declinabunt Coniurationes Custodia; si corpus milite muniant: animum autem Diffidentia, atque Dissimulatione.
547 Caput XII. Amplius, Innocentiâ, atque subditorum Benevolentiâ, Insidiae, Coniurationes, proditiones avertuntur.
552 Caput XIII. Priorem vim explicemus, quae plerumque est Tyrannorum.
561 Caput XIV. Postrema causa, quae extrinsecus mutationem, interitumve Principatui, subditis verò exitium affert, est Vis maior.
Pars II. Continens Notas, Sive, Disquisitiones Militares, In Onosandri Strategicum, Sive de Imperatoris Institutione, Cum Exemplis Et Documentis. Auctore Ioanne à Chokier De Surlet, Ecclesiae Cathedralis Leodiensis Canonico ac Vicario Generali.
2 Praescriptio Ad Lectorem.
3 Praefatio Onosandri.
6 Elenchus Capitum Strategici.
9 Ioannis A Chokier, Notae In Onosandri Strategicum,
9 Caput I. De Eligendo Imperatore, Sive Duce Supremo Militiae.
16 Caput II. De bono Duce distincta tractatio.
19 Caput III. Oportet Imperatorem sive supremum Ducem habere Consiliarios.
20 Caput IV. Bellum nisi ob iustam, & legitimam causam non suscipiendum.
25 Caput V. Debere Imperatorem sive supremum Ducem educere exercitum reconciliatum Numini divino.
27 Caput VI. Exercitum Ordinatum duci oportêre.
37 Caput VII. Quomodo per angustias ducendae copiae.
38 Caput VIII. De valli munitione.
42 Caput IX. Crebrò mutanda esse Castra.
45 Caput X. Milites rebus securis ad Bellum exerceri debere.
65 Caput XI. Hostes, etsi fugere videantur, non esse temerè persequendos.
69 Caput XII. De Prandio curando.
71 Caput XIII. Oportere bono esse animo Imperatorem, sive Ducem supremum in rebus adversis.
73 Caput XIV. Quomodo exercitui suo metum hostium incutere debeat Imperator, sive Dux supremus.
75 Caput XV. Multos, & varios esse modos instruendae aciei.
80 Caput XVI. Milites suos secundum hostiles copias Imperatorem instruere debere.
81 Caput XVII. Levem armaturam, iaculatores, sagittarios, & funditores, ante agmen esse collocandos.
83 Caput XVIII. De collocatione levis armaturae in locis asperis.
84 Caput XIX. Relinquenda esse inter ordines intervalla, per quae ferentarii se recipiendo transeant.
86 Caput XX. Quo pacto hostes aggrediendi sint abundantes levi armaturâ, quae fortè deficit Imperatori.
87 Caput XXI. Non esse in nimiam longitudinem extendendum agmen, metu hostilis circumventionis.
90 Caput XXII. Habendos esse seorsim delectos, qui feßis, &, laborantibus opem ferunt. Habendas in occulto insidias.
92 Caput XXIII. Utile esse in ipso conflictu Imperatorem fausta & laeta militibus inclamare, etsi ea falsi sint.
94 Caput XXIV. Familiares cum familiaribus, & notos cum notis, ordine esse collocandos.
96 Caput XXV. Imperatorem signa pugnae, aut rei alterius, non per seipsum, sed per Duces suos dare debere.
97 Caput XXVI. Addi debere ad tesseram alia quoque signa.
98 Caput XXVII. Ordines nunquam esse solvendos, sive acies consistat, sive recedat.
99 Caput XXVIII. Curae esse debere Imper ut splendide instructa procedat acies.
101 Caput XXIX. Milites in conflictu vociferentur.
104 Caput XXX. Oportere Imperatorem sive Ducem supremum ante conflictum apud se constituere quem ivi in praelio opponendum esse censeat, atque ita ordine suos ductores contra adversarios collocare.
105 Caput XXXI. Occupanda esse angusta loca, si potiores sint hostes equitatu.
106 Caput XXXII. Imperatorem sive Ducem supremum nihil agere debere periculi tentandi gratia.
110 Caput XXXIII. Non debere Imperatorem, sive Ducem supremum manus in praelio conserere.
116 Caput XXXIV. Praemia cuiq[ue] militi pro virili parte, & pro meritis tribuenda.
119 Caput XXXV. Direptiones non ubique permittendas. Et hostium corporae non à militibus abripi, sed ab Imperatore divendi debere.
121 Caput XXXVI.
125 Caput XXXVII. Pacis tempore custodias minimè esse negligendas.
126 Caput XXXVIII. Civitates subactas ab Imperatore, sive Duce supremo benignè, & humaniter accipiendas.
129 Caput XXXIX. Imperatorem sive Ducem supremum nosse debere astrorum, syderumque motus.
131 Caput XL. De Urbium obsessionibus.
135 Caput XLI. Insidias ante obesse urbis portas collocandas.
138 Caput XLII. Metum esse falsum Vatem.
Index Rerum In quo notes litteram B. secundam Operis partem, nempè Notas in Onosandri Strategicum designare.
Rückdeckel